NGƯU HOÀNG-Calculus Bovis-(Bos taurus domesticus Gmelin)

NGƯU HOÀNG Calculus Bovis Sỏi mật khô của Bò (Bos taurus domesticus Gmelin), thuộc họ Bò (Bovidae). Mô tả Ngưu hoàng có hình trứng, hình cầu không đều, hình tam giác, hoặc hình khối lớn nhỏ không đều, đường kính 0,6 – 4,5 cm, một số ít có hình ống hoặc mảnh vụn. Mặt ngoài màu vàng đỏ đến vàng nâu; đôi khi mặt ngoài có một lớp màng mỏng, sáng bóng, màu đen thường gọi là “Ô kim y” (áo vàng đen). Ngưu hoàng đôi khi có hòn hơi … Xem tiếp

BẠCH CẬP (Thân rễ) Rhizoma Bletillae striatae

BẠCH CẬP (Thân rễ) Rhizoma Bletillae striatae Thân rễ phơi hay sấy khô của cây Bạch cập (Bletilla striata (Thunb.) Reichb. f., họ Lan (Orchidaceae). Mô tả Thân rễ hình cầu dẹt, không đều, có 2 -3 ngạnh dạng móng, dài 1,5 – 5 cm, dày 0,5 – 1,5 cm. Mặt ngoài trắng ngà hoặc trắng xám, có các vòng đồng tâm và có các nốt màu nâu là sẹo của rễ con, các sẹo của thân nhô cao lên ở phần trên, phần dưới có vết nối của củ … Xem tiếp

CẨU KỶ TỬ-Fructus Lycii

CẨU KỶ TỬ Fructus Lycii Quả chín phơi hay sấy khô của cây Cẩu kỷ (Lycium barbarum L.), họ Cà (Solanaceae). Mô tả Quả hình trứng dài hay trái soan, hai đầu hơi lõm, dài 6 – 20 mm, đường kính 3 – 10 mm. Mặt ngoài màu đỏ cam, mềm, bóng, thường nhăn nheo. Gốc quả có vết cuống quả màu trắng còn sót lại, đỉnh quả có điểm nhỏ hơi nhô lên. Quả có nhiều hạt nhò hình thận dẹt, hai mặt hơi cong phồng hoặc có một … Xem tiếp

ĐĂNG TÂM THẢO-Cỏ bấc đèn-Medulla Junci effusi

ĐĂNG TÂM THẢO Medulla Junci effusi Cỏ bấc đèn Ruột thân đã phơi hoặc sấy khô của Cỏ bấc đèn (Juncus effusus L.), họ Bấc (Juncaceae). Mô tả Ruột thân hình trụ tròn nhỏ, đường kính 0,1 – 0,3 cm, dài tới 90 cm. Mặt ngoài màu trắng hoặc vàng nhạt, có vân dọc nhỏ. Thể nhẹ, sốp, hơi có tính đàn hồi, dễ đứt, mặt đứt màu trắng. Không mùi vị. Bột Màu gần trắng. Soi kính hiển vi thấy: Tế bào mô mềm hình sao, liên kết với … Xem tiếp

DIÊN HỒ SÁCH (Rễ củ)-Huyền hồ sách, Nguyên hồ-Corydalis yanhusuo

DIÊN HỒ SÁCH (Rễ củ) Tuber Corydalis Huyền hồ sách, Nguyên hồ Rễ củ đã chế biến khô của cây Diên hồ sách (Corydalis yanhusuo (Y. H. Chou & Chun C. Hsu) W. T. Wang), họ Cải cần (Fumariaceae). Mô tả Rễ củ hình cầu dẹt không đều, đường kính 0,5 – 1,5 cm. Mặt ngoài màu vàng hay vàng nâu, có vân nhăn hình mạng lưới không đều. Đỉnh có vết sẹo thân hơi lõm, đáy thường lồi lên. Chất cứng, giòn. Mặt cắt ngang màu vàng, cứng như … Xem tiếp

HOÀNG NÀN (Vỏ thân, vỏ cành)-Strychnos wallichiana

HOÀNG NÀN (Vỏ thân, vỏ cành) Cortex Strychni wallichianae Vỏ thân hoặc vỏ cành đã phơi hay sấy  khô của cây Hoàng nàn (Strychnos wallichiana Steud.ex DC.), họ Mã tiền (Loganiaceae). Mô tả Mảnh vỏ dày, thường có hình lòng máng hay cuộn tròn thành ống. Mặt ngoài có nhiều nốt sần màu nâu xám. Mặt trong màu nâu đen, có nhiều đường vân nhỏ chạy dọc, vỏ giòn, dễ bẻ gẫy, vết bẻ không phẳng, vị rất đắng. Vi phẫu Lớp bần gồm nhiều lớp tế bào hình chữ … Xem tiếp

MƠ MUỐI-Diêm mai, Bạch mai-Prunus armeniaca

MƠ MUỐI Fructus armeniacae praeparatus Diêm mai, Bạch mai Quả già màu vàng đã chế muối của cây Mơ (Prunus armeniaca L.), họ Hoa hồng (Rosaceae). Mô tả Quả hạch hình cầu dẹt, to nhỏ không đều, đường kính 1 – 3 cm. Mặt ngoài màu nâu nhạt có nhiều nếp nhăn. Đáy có vết cuống quả hình tròn lõm sâu. Thịt quả mềm dính muối, thịt quả bị rách để lộ vỏ quả trong cứng rắn, màu nâu nhạt. Hạt hình trứng dẹt, màu vàng nhạt. Vị chua, mặn. … Xem tiếp

NGŨ BỘI TỬ-Galla chinensis

NGŨ BỘI TỬ Galla chinensis Tổ đã phơi hay sấy khô của ấu trùng sâu Ngũ bội tử (Melaphis chinensis (Bell.) Baker = Schlechtendalia chinensis Bell.) ký sinh trên cây Muối tức cây Diêm phu mộc (Rhus chinensis Muell.), họ Đào lộn hột (Anacardiaceae) Mô tả Túi hình trứng (Đỗ bội) hoặc hình củ ấu (Giác bội), phân nhánh nhiều hay ít, nguyên hoặc vỡ đôi, vỡ ba. Đỗ bội: Hình tròn dài, hoặc hình thoi, dạng nang, dài 2,5– 9cm, đường kính 1,5-4 cm. Mặt ngoài màu nâu xám, … Xem tiếp

SEN (Tâm)-Liên tâm-Nelumbo nucifera

SEN (Tâm) Embryo Nelumbinis Liên tâm Tâm sen là cây mầm lấy từ hạt cây Sen (Nelumbo nucifera Gaertn.), họ Sen (Nelumbonaceae). Mô tả Tâm sen dài khoảng 1 cm, rộng khoảng 0,1 cm, phần trên là chồi mầm màu lục sẫm, gồm 4 lá non gấp vào trong. Phần dưới là rễ và thân mầm hình trụ màu vàng nhạt, mặt cắt ngang có nhiều lỗ hổng (xem bằng kính lúp). Vi phẫu: Biểu bì gồm một lớp tế bào xếp đều đặn. Tế bào mô mềm tròn thành … Xem tiếp

THIÊN MA (Thân rễ)-Gastrodia elata

THIÊN MA (Thân rễ) Rhizoma Gastrodiae Thân rễ khô của cây Thiên ma (Gastrodia elata BI.), họ Lan (Orchidaceae). Mô tả Thân rễ hình bầu dục hoặc dạng thanh mỏng, quăn lại và hơi cong queo, dài 3 – 15cm, rộng 1,5 – 6cm, dày 0,5 – 2cm. Mặt ngoài màu trắng đến hơi vàng, hoặc nâu hơi vàng, có vân nhăn dọc và nhiều vân vòng tròn ngang của những chồi búp tiềm tang, đôi khi là những cuống noãn màu nâu hiện ra rõ rệt. Đỉnh dược liệu … Xem tiếp

TOÀN YẾT-Scorpio-Buthus martensii

TOÀN YẾT Scorpio Toàn yết là toàn thân đã chế biến của con Bọ cạp (Buthus martensii Karsch),  họ Bọ cạp (Buthidae). Mô tả Phần đầu ngực và phần bụng trước dẹt, dài  hình elip. Phần bụng sau có hình giống cái đuôi, teo lại và uốn cong. Cơ thể mẫu nguyên vẹn có chiều dài khoảng 6 cm.  Phần đầu ngực có màu nâu hơi xanh lục, phần trước phát triển nhô ra 1 đôi chân kìm nhỏ, ngắn và 1 đôi chân xúc giác dạng càng cua lớn … Xem tiếp

PHẤN TỲ GIẢI (Thân rễ)-Rhizoma Dioscoreae hypoglaucae

PHẤN TỲ GIẢI (Thân rễ) Rhizoma Dioscoreae hypoglaucae Thân rễ phơi khô của cây Phấn bối thự dự (khoai mài vai phấn) (Dioscorea hypoglauca Palibin), họ Củ nâu (Dioscoreaceae). Mô tả Dược liệu là phiến mỏng không đều, kích thước không đồng nhất, dày khoảng 0,5 mm. Vỏ ngoài màu đen hơi nâu hoặc màu nâu hơi xám. Mặt phiến màu trắng hơi vàng hoặc màu nâu hơi xám nhạt, có bó mạch rải rác. Chất xốp, hơi đàn hồi. Mùi nhẹ; vị hăng cay hơi đắng. Vi phẫu Mặt … Xem tiếp

BẠCH CHỈ (Rễ) Radix Angelicae dahuricae

BẠCH CHỈ (Rễ) Radix Angelicae dahuricae Rễ phơi hay sấy khô của cây Bạch chỉ (Angelica dahurica (Fisch. ex Hoffm.) Benth. et Hook.), họ Hoa tán (Apiaceae). Mô tả Rễ hình chuỳ, thẳng hay cong, dài 10 – 20 cm, đường kính phần to có thể đến 3 cm, phần cuối thon nhỏ dần. Mặt ngoài củ có màu vàng nâu nhạt, còn dấu vết của rễ con đã cắt bỏ, có nhiều vết nhăn dọc và nhiều lỗ vỏ lồi lên thành những vết sần ngang. Mặt cắt ngang … Xem tiếp

CẨU TÍCH (Thân rễ)-Rhizoma Cibotii

CẨU TÍCH (Thân rễ) Rhizoma Cibotii Thân rễ đã loại bỏ lông và phơi hay sấy khô của cây Cu li (Cibotium barometz (L.)  J. Sm.), họ Cẩu tích (Dicksoniaceae). Mô tả Đoạn thân rễ đã loại bỏ lớp lông màu vàng nâu bên ngoài, mặt ngoài rất gồ ghề, khúc khuỷu, có những chỗ lồi lên thành mấu, màu nâu hoặc nâu hơi hồng, đường kính 2 – 5 cm, dài 4 – 10 cm, rất cứng, khó cắt, khó bẻ gẫy; đôi khi còn sót lại ít lông … Xem tiếp

DÀNH DÀNH (Quả)-Chi tử-Fructus Gardeniae

DÀNH DÀNH (Quả) Fructus Gardeniae Chi tử Quả chín phơi hay sấy khô của cây Dành dành (Gardenia jasminoides Ellis), họ Cà phê (Rubiaceae). Mô tả Quả hình thoi hoặc hình trứng hẹp, dài 2 – 4,5 cm, đường kính 1 – 2 cm, màu vàng cam đến đỏ nâu, có khi nâu xám đến đỏ xám, hơi bóng, có 5 – 8 đường gờ chạy dọc quả, giữa 2 gờ là rãnh rõ rệt. Đỉnh quả lõm có 5 – 8 lá đài tồn tại, thường bị gẫy cụt. … Xem tiếp