Chứng trạng Đông y

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Tiểu tiện ra tinh là chỉ chứng trong nước tiểu có lẫn lộn cả tinh dịch hoặc sau khi tiểu tiện tinh dịch chảy theo ra. Chứng này, Tố vấn – Nuỵ luận gọi là “Bạch dâm”; sách Chư bệnh nguyên hậu luận – Hư lao bệnh chư hậu gọi là “Niệu tinh”, sách Chứng trị yếu quyết – Lâm gọi là “Tinh trọc” và “Tinh niệu câu xuất”, sách Cảnh Nhạc toàn thư và Loại … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Tuyệt hãn là một loại bệnh biến ở giai đoạn nguy kịch xuất hiện triệu chứng ra mồ hôi quá nhiều đầm đìa không dứt như giọt dầu. Chứng này ở trong các thiên Cử thống luận – Tố vấn và Ngũ cấm – Linh khu gọi là “Hãn đại tiết”, “Tuyệt hãn”, “Lậu hãn”, “Phát hãn”, “Hãn xuất bất khả chỉ”. Sách Loại chứng hoạt nhân thư đời Tống có ghi “Hư hãn bất chỉ”. … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân tích Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Bề mặt lớp da xuất hiện từng mảng ứ ban không cao khỏi bề mặt da, sờ vào không vướng tay gọi là “Phát ban”. Sách Y lâm thằng mặc viết: “Có nốt, có mầu sắc nhưng không thành hạt gọi là Ban”. Vì Phát ban có thể xuất hiện trong nhiều loại tật bệnh về hình trạng to nhỏ và màu sắc không nhất trí, cho nên y gia nhiều đời nêu ra nhiều tên … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Không ngủ (bất mị) là chỉ chứng ngủ kém bình thường, khó vào giấc ngủ hoặc ngủ mà dễ thức giấc, sau khi thức giấc rất khó ngủ lại, thậm chí mất ngủ trắng đêm đều thuộc chứng không ngủ được. Chứng này sách Nội kinh có các tên “Mục bất minh”, “Bất đắc miên”, “Bất đắc ngọa”. Sách Nạn kinh đầu tiên gọi là “Bất mị”, sách Trung tàng kinh gọi là “Vô miên”. Sách … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Màu sắc ở vùng mặt bệnh nhân so với người bình thường vàng mà không tươi gọi là chứng sắc mặt vàng bủng. Sắc mặt vàng bủng nói chung chủ về hư chứng và thấp chứng. Tố vấn – Ngũ tạng sinh thành thiên viết: “Đem sắc và vị tương đương với ngũ tạng… thì sắc vàng thuộc Tỳ. có vị ngọt”. Linh khu – Ngũ sắc thiên viết: “Lấy ngũ sắc để liên hệ với … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Môi tím tái là chỉ môi và miệng xuất hiện mầu sắc xanh đậm và tía hoặc xanh nhạt mà tía. Sách Kim quỹ yếu lược có ghi chứng “Thần khẩu thanh” coi là chứng hậu nguy hiểm. Các y thư đời sau rất ít ghi chép chứng này. Phân biệt Chứng hậu thường gặp Môi tím tái do Tỳ dương hư yếu: Có chứng môi miệng tím tái, kém ăn, đại tiện nhão, sau khi … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Ven (rìa) lưỡi lồi lõm không bằng phẳng, thậm chí giống như vết răng cưa gọi là “Thiệt biên xỉ ngân” (ven lưỡi có vết răng) cũng gọi là “Xỉ ngân thiệt”, “Thiệt biên cừ ngân”. Ở người bình thường mà thể lưỡi khá to thì thường kèm theo có vết răng, hoặc là răng có chỗ sứt mẻ, cao thấp không đều dẫn đến ven lưỡi có vết răng không thuộc nội dung thảo luận … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Răng đen khô sách Mạch kinh gọi là “Xỉ tiêu”, “Xỉ hốt biến hắc”. Sách Chư bệnh nguyên hậu luận lại có cái tên “Nha xỉ”, “Lịch xuẩn hậu”, “Xỉ hoàng hắc hậu”, “Lịch xuẩn hậu” và” Nha xỉ ám hắc”… Đến đời nhà Thanh, nhà Ôn bệnh học Diệp Thiên Sĩ lại càng coi trọng việc khám xét răng. Ông nói trong sách Nam bệnh biệt giám: “Răng khô mà không có cáu thì chết”. … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân tích Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Ven cườm tay lớn nhỏ ở hai lòng bàn tay sắc da đỏ hồng, ấn vào sắc giảm, lớp da mỏng đi gọi là “Chu sa chưởng”. Sách Lâm chứng hội yếu gọi là “Hồng ban chưởng”. Phân tích Chứng hậu thường gặp Bàn tay đỏ như chu sa do Can Thận âm hư: Có chứng cườm tay lớn nhỏ ở bàn tay có mầu đỏ tươi, sốt nhẹ hoặc triều nhiệt về chiều, váng đầu … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Khái thấu hoặc chỉ gọi là Khái. Khái luận – Tố vấn chuyên bàn về Khái thấu và còn nêu ra “năm tạng sáu phủ đều làm cho người ta Khái, chứ không riêng tạng Phế”. Hoặc gọi là Khái thấu thì thường gọi chung với thượng khí, như Ngũ tạng sinh thành thiên – Tố vấn gọi là “Khái thấu thượng khí”. Trong sách Kim quỹ yếu lược có chỗ gọi liền là “Đờm ẩm … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Thực dục bất chấn, sách Nội kinh gọi là Bất dục thực, Sách Thương hàn luận gọi là Bất dục ẩm thực. Y gia các đời sau còn gọi nhiều tên khác như Thực dục sai, Bất chi cơ ngạ, Nạp trệ, Nạp ngốc, Nạp sai, Bất tư thực, Bất năng thực .v.v… Bệnh nặng hơn thì ngửi thấy mùi thức ăn hoặc nhìn thấy thức ăn là buồn nôn, dẫn đến lờm lợm muốn mửa … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Thượng thổ hạ tả là chỉ chứng trạng nôn mửa và ỉa chảy đồng thời phát sinh hoặc có tình huống luân phiên khác với chứng nôn mửa hoặc ỉa chảy đơn thuần. Chứng này trong nhiều y thư cổ gọi là Hoắc loạn, ý nói loại bệnh này phát sinh thảng thốt bất ngờ, huy hoắc rối loạn không yên. Bệnh danh Hoắc loạn xuất xứ đầu tiên từ Nạn kinh. Tố vấn – Lục … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Hoàng hãn là chỉ chứng trạng mồ hôi ra có sắc vàng như nhuộm áo, trong Thủy khí bệnh mạch chứng tính trị – Kim quỹ yếu lược có nói “Hoàng hãn gây bệnh, thân thể phù nề, phát nhiệt, ra mồ hôi mà khát giống như chứng Phong thủy. Mồ hôi ra nhuộm áo có sắc vàng như Hoàng bá”. Các thầy thuốc đời sau thường đem chứng Hoàng hãn xếp lẫn lộn vào chứng … Xem tiếp

Mục lục  Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn  Khái niệm Phát hoàng có chứng trạng chủ yếu là: mắt vàng, tiểu tiện vàng, mặt vàng, thân thể đều vàng mà nhất là con ngươi mắt vàng sẫm là đặc trưng chủ yếu. Nói chung mắt vàng là triệu chứng đầu tiên, sau đó mới lan toàn thân. Chứng này sách Nội kinh gọi là “Hoàng đản”, về sau trong các y thư đều mang những tên như “Hoàng đản”, “Cốc đản”, “Tửu đản”, “Nữ lao đản”, … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Thở dài còn gọi là “Thán tức”, hay thở dài là một chứng trạng người bệnh cảm giác thấy trong người khó chịu thường phải thở một hơi rất dài cho dễ chịu. Chứng này khác với chứng “Ái khí” (ợ hơi), vì ái khí là một biểu hiện Vị khí nghịch lên phải thở hắt ra thành tiếng. Thở dài tức là khí cơ bị uất trệ mà được thở dài thì khoan khoái. Phân … Xem tiếp