Chứng trạng Đông y

Khái niệm Trên lưỡi không có rêu, sáng bóng, sạch sẽ, thậm chí như mặt gương gọi là chứng Lưỡi sáng bóng (Thiệt quang), cũng gọi là “Kính diện thiệt”, “Quang hoạt thiệt” “Quang huỳnh thiệt” “Quang bác thiệt”, “Quang hồng nhu nôn thiệt”. Lưỡi sáng bóng không có rêu là dấu hiệu bệnh tình nguy hiểm, khi biện chứng nên khai thác cho cặn kẽ không được sai lầm.Chứng hậu thường gặp Lưỡi sáng bóng do Vị âm khô cạn: Có chứng lưỡi đỏ hoặc tía mà sáng bóng, … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Ở hai bên cạnh kết hầu phía trước cổ hàm dưới sưng to gọi là chứng “Cổ thố. Chứng Cổ thố trong các y gia cổ đại đều xếp vào phạm vi chứng “Anh” hoặc “Anh khí”. Bởi vì nó xuất hiện ở hai bên cạnh cổ nên còn gọi là “Hiệp anh”. Các sách Linh khu mục Kinh mạch thiên và Sơn hải kinh cũng ghi bệnh danh là “Anh”. Qua những ghi chép cổ … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Đùi sưng đau là chỉ chứng chi dưới sưng trướng và đau Y thư cổ đại phần nhiều giới thiệu trong các môn bệnh Tý, Thống phong. Chứng này với chứng chỉ giới hạn ở gối sưng đau có khác nhau và cũng khác với loại Đùi sưng đau đơn thuần. Dưới đây giới thiệu loại sưng đau từ hông đến đùi. Phân biệt Chứng hậu thường gặp Đùi sưng đau do thấp hàn: Có chứng … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Ra mồ hôi nửa người là chỉ chứng chỉ ra mồ hôi nửa người hoặc bên phải, hoặc bên trái. Chứng này đầu tiên xuất xứ từ Nội kinh. Thiên Sinh khí thông thiên luận – Tố vấn có nói “Ra mồ hôi nửa người làm cho người ta thiên khố. Chứng này thường phát sinh ở tật bệnh Trúng phong hoặc cơ năng ở một tạng phủ nào đó bị giảm sút. Mục này giới … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Phát cuồng là chỉ chứng thần chí thất thường, cuồng loạn không yên, nói năng, vận động linh tinh, chửi bới, cười khóc loạn xạ huyên náo không yến, tục gọi là “Võ si”, “Phát phong”. Chứng này được thảo luận chuyên đề phát cuồng rất sớm từ sách Linh khu, đời sau phần nhiều thảo luận nói chứng Điên cuồng. Điên cuồng tuy cùng là loại thần chí thất thường, nhưng nguyên nhân, cơ chế … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Vậng quyết là chỉ chứng trạng có đặc trưng đột ngột ngã lăn hôn mê bất tỉnh nhân sự, tứ chi quyết lạnh, chốc lát lại tỉnh. Sau khi tỉnh không có những di chứng như mất tiếng, miệng mắt méo xếch hoặc bán thân bất toại. Chứng “Bạc quyết” trong sách Nội kinh cho đến đời sau nói đến các chứng “Uất mạo”, “Khí quyết”, “Huyết quyết”, “Đàm quyết”, “Thực quyết”, “Thử quyết”, “Tửu quyết”, … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Đầu mặt sưng to và đỏ, thậm chí lan tỏa cả vùng tai và má gọi là chứng Đầu mặt thũng đỏ. Đầu mặt thũng đỏ khác với chứng phù thũng vùng mặt nói chung. Loại trên thũng nổi lên đồng thời có cả mầu đỏ, phần nhiều giới hạn ở vùng mặt kiêm chứng trạng nóng đau. Loại sau phù nổi lên phần nhiều có sắc ứ nước, thường liên lụy đến chi dưới hoặc … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Trên lưỡi xuất hiện nếp nhăn và nứt giống như vạch ngang, vạch dọc, vạch chữ xuyên, vạch chữ tỉnh, vạch chữ nhân… đều gọi là chứng nứt lưỡi. Nứt lưỡi, Tôn Tư Mạo đời Đường gọi là thiệt phá. Mục Tâm tạng mạch luận – sách Thiên kim phương có viết: “Tâm tạng thực… thì thịt nóng, miệng há ra nên Thiệt phá”. Quan sát lâm sàng thì chứng lưỡi nứt nói chung chủ yếu … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Trên lưỡi có rêu, bề mặt rêu thiếu tân dịch, chất lưỡi khô ráo hoặc lưỡi sáng, bóng không rêu trông có vẻ khô cạn, sờ vào khô ráp gọi là chứng Lưỡi khô. Chứng này với chứng “Lưỡi sáng bóng” khác nhau. “Lưỡi sáng bóng” là loại trên lưỡi không có rêu mà bóng trơn, có tân dịch hoặc không có tân dịch. Nhận xét về lưỡi sáng bóng nên kết hợp với chất lưỡi … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Đau cổ gáy là chỉ chứng trạng tự cảm thấy ở bộ vị cổ gáy phát sinh ra đau nhức. Người xưa đem cổ gáy chia làm hai bộ phận trước hoặc sau. Bộ phận trước gọi là cổ bộ phận sau gọi là gáy, vì chúng có mối liên hệ chặt chẽ cho nên thường đem ra thảo luận chung. Như mục cốt không luận sách Tố vấn có viết: “Gió lớn làm đau cổ … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Gối sưng đau là chỉ chứng vùng đầu gối sưng to và đau. Chứng Gối sưng đau được giới thiệu rất sớm trong sách Nội kinh, trong Kinh mạch thiên sách Linh khu nổi về nơi sinh bệnh của Vị Túc Dương minh kinh mạch có ghi chứng “Tất tẫn thũng thống” và các thiên khác cũng giới thiệu các chứng tương tự, Từ đó về sau có nhiều tác phẩm y học xếp vào Các … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Trước khi đại tiện bị đau bụng, muốn đại tiện mà thúc bách không kịp đợi, gọi là Lý cấp: khi bài tiết đại tiện bị quẫn bách mà phân khó ra gọi là Hậu trọng, cả hai hiện tượng trên đồng thời xuất hiện gọi chung là Lý cấp hậu trọng, Đây là một chứng trạng chủ yếu trong bệnh chứng Lỵ tật. Bệnh danh Lý cấp hậu trọng ra đời sớm từ Nạn kinh, … Xem tiếp

Mục lục Khái niệm Phân biệt Phân tích Trích dẫn y văn Khái niệm Đầu hãn là chỉ chứng chỉ ra mồ hôi ở vùng đầu và mặt. Biện Thái dương bệnh mạch chứng tính trị – Thương hàn luận: “Chỉ ra mồ hôi ở đầu đến vùng cổ gáy thì ngừng”. Chứng ra mồ hôi ở đầu cũng có thể xuất hiện ở người bình thường như đang bữa ăn hoặc trẻ em khi đi ngủ cũng ra mồ hôi ở đầu, nhưng nếu không có chứng trạng nào … Xem tiếp