Khái niệm
Thích ăn (hỉ thực) còn gọi là Thị thực, đại khái có hai loại tình huống. Một loại là thích ăn hoặc thích uống một loại thực vật nào đó như thích đồ béo ngọt, thích rượu, thích trà… Còn một loại khác như thích các dị vật như ăn bùn đất, giấy, gói, than củi thì gọi là thích ăn vật lạ.
Phân biệt
Chứng hậu thường gặp
- Thích ăn vật lạ do bệnh Cam: Có chứng thể trạng gầy yếu, sắc mặt vàng bủng, thích ăn đất bùn, trà, muối, bụng to nổi gân xanh, đau bụng đại tiện lỏng, thể lưỡi say, sắc đỏ ít tân dịch, mạch Tế sắc.
Thích ăn vật lạ do trùng tích: Có chứng đau bụng, quanh rốn, đau có giờ nhất định hoặc mửa ra giun đũa, đại tiện ra cả giun thích ăn gạo sống, thịt sống, bùn, than, ăn không ngon, chất lưỡi nhạt rêu lưỡi tróc mảng, mạch Hoãn hoặc Huyền.
- Thích ăn vật lạ do tình chí dị thường: Có chứng tâm tình không thoải mái, rầu rĩ không vui, lúc khóc lúc cười hoặc trằn trọc nói bậy, nhai cắn áo quần, thích ăn vật lạ, kém ăn, rêu lưỡi mỏng hoặc dầy, mạch Huyền.
Phân tích
– Chứng Thích ăn vật lạ do bệnh Cam với chứng Thích ăn vật lạ do Trùng tích: Phần nhiều gặp ở trẻ em, tuy cùns biêu hiện là thể trạng gày còm kém ăn, nhưng bệnh Cam là do ăn uống không điều độ, đói no thất thường đến nỗi Tỳ mất chức năng vận hóa, không lưu hành tân dịch cho Vị, Vị thu nạp sút kém, nguồn sinh hóa của hậu thiên bất túc, không nuôi dưỡng được cơ nhục tứ chi, cho nên thân thể gầy còm, bụng to nổi gân xanh, kém ăn, tay chân yếu sức, đại tiện lỏng loãng, thậm chí mình hiện sắc vàng và thũng, giống như Hoàng đản mà mắt lại không có sắc vàng, lưỡi biếng không tinh anh, hay ăn thức sống và các loại như lá trà, đất, than .v.v… sách Y học chính truyền viết: “Cam ở Tỳ thì mình vàng bụng to, hay ăn bùn đất, theo phép nên bể Tỳ, cho uống ích hoàng tán”. Còn chứng Trùng tích ở Vị trường thì do ăn uống không sách mà sinh trùng, trong bụng có trùng, khí cơ của Vị Trường không lợi, cho nôn đau bụng từng cơn, trong Tâm cồn cào, thích ăn đồ sống lạnh như đất vách, bã trè, tro than hoặc các thức cay mặn. Mục Tạp môn sách Trương thị y thông viết: “Người ta bị trùng tích, phần nhiều do đói no thất thường, trung quản khí hư, thấp nhiệt không vận chuyển cho nên sinh các loại trùng… làm cho Tâm cồn cào mà đau, nôn mửa ra bọt dãi, sắc mặt úa vàng, quầng mắt và dưới mũi hiện sắc đen, thích ăn gạo, giấy, tre, đất và tro than”.
Thích ăn vật lạ do bệnh Cam chứng trạng chủ yêu là Tỳ hư gày còm, điều trị cần kiện Tỳ tiêu cam, dùng phương ích hoàng tán, Thích ăn vật lạ do Trùng tích chủ yếu lấy đau bụng do trùng tích, điều trị nên sát trùng, khu trùng, dùng các phương Hóa trùng hoàn, Ô mai hoàn gia giảm.
– Thích ăn vật lạ do tình chí khác thường: Là do tình chí bị kích thích quá độ, Can uất không thư thái, khí cơ không lợi gây nên ngực sườn trướng đầy, phiền táo dễ cáu giận, hoặc dễ vui dễ sợ thậm chí Can không chứa hồn,, thần mất nơi dựa, có các chứng tinh thần thất thường, khóc cười vô cớ hoặc nói năng hành động lung tung, nhai nát áo quần hoặc thần trí đần độn, lìm lịm không nói, thích ăn thức sống, giấy và tro than.v.v… Chứng này phần nhiều biểu hiện nhân tố tinh thần và tình chí bị kích thích rõ ràng, cho nên phân biệt không khó, điều trị nên nhu Can dưỡng Tâm, an thần định chí, chọn dùng phương Tiêu giao tán gia Táo nhân, Viễn trí, Hợp hoan hoa.
Trích dẫn y văn
Thích ăn các loại lá trà, gạo sống, phần nhiều do Vị có phục hoả, cho nên mới có thể tiêu hóa các thức ấy. Thích ăn tro than, tất trong Vị hàn kiêm thấp cho nên thích ăn những thức ây là những thứ táo thấp (Cảnh Nhạc toàn thư – Tạp chứng mô).