Gãy mâm chày là 1 dạng trong các gãy xương vùng gối, chiếm tỷ lệ 5- 7 % của gãy xương cẳng chân.
Chẩn đoán
Lâm sàng:
- Sưng nề vùng gối. Thường có tràn máu khớp gối.
- Ấn đau chói tại mâm chày.
- Cần lưu ý phát hiện sớm tổn thương động mạch vùng khoeo, qua theo dỏi sát để ghi nhận các triệu chứng:
Mạch mu chân và mạch chày sau yếu dần
Vùng gối ngày càng sưng nề
Da cẳng chân, bàn chân lạnh hơn và tái màu hơn so với chân lành
Cận lâm sàng:
X Quang cẳng chân ( qua 2 khớp ):
Chẩn đoán xác định gãy mâm chày .Lưu ý dạng đường gãy và độ di lệch. .
Khi nghi ngờ tổn thương Động mạch Khoeo , cần làm thêm:
- Siêu âm Doppler mạch máu
- Chụp Động mạch xoá nền
- Động mạch đồ.
Phân loại theo SCHATZKER:
Đây là cách phân loại thông dụng trong gãy mâm chày.
- Loại 1: Gãy 1 phần mâm chày ngoài, không xê dịch trục đùi chày.
- Loại 2: Gãy mâm chày ngoài, lệch trục đùi chày, có thể kèm gãy chỏm xương mác
- Loại 3: Gãy lún mâm chày, không xê dịch trục đùi chày.
- Loại 4: Gãy 1 mâm chày , có xê dịch hơn 2 mm.
- Loại 5: Gãy 2 mâm chày , có hoặc không gãy chỏm xương mác.
- Loại 5: Gãy 2 mâm chày , có hoặc không gãy chỏm xương mác.
- Loại 6: Gãy 1 hoặc 2 mâm chày , có đường gãy phạm thân xương chày hoặc gãy nhiều mảnh.
Hai loại 5 và 6 thường kèm theo chèn ép khoang.
Điều trị
Cần lưu ý bảo đảm phục hồi mặt khớp và thám sát mạch máu vùng khoeo khi nghi ngờ tổn thương động mạch..
Schatzker I : Dùng 2 vít xốp 6.5 nén ép mâm chày ngoài . .
Schatzker II, III: Sau khi nâng mâm chày , phục hồi mặt khớp và ghép xương xốp sẽ đặt:
- Nẹp nâng đở.
- Hay 2 -3 vít xốp ép mâm chày gãy và tăng cường mang nẹp vãi Zimmer sau mổ, trong 3 -6 tuần.
Schatzker IV, V, VI: Có nhiều cách :
- Mổ mở, đặt 1 – 2 nẹp nâng đở .
- Nắn kín và cố định ổ gãy bằng khung bất động ngoài dạng vòng : Duy trì mặt khớp bể nát nhiều mảnh bằng hệ thống 2 -3 kim Kirschner xuyên song song ngay phần xương dưới sụn.