Tên khác: Hội chứng thiếu đa dinh dưỡng ở trẻ nhỏ. Kwashiorkor là từ của bộ tộc Accra ở Ghana, có nghĩa là “bệnh ở trẻ cai sữa khi có đứa trẻ khác ra đời”.
Định nghĩa
Hội chứng thiếu dinh dưỡng đặc biệt hay gặp ở trẻ nhỏ châu Phi sau khi cai sữa, trẻ bị chậm lớn, có rối loạn ở da, phù, rối loạn tiêu hoá và tổn thương ở gan.
Căn nguyên
Cung cấp không đủ protein, calo, muối khoáng, vitamin và acid amin thiết yếu. Gặp ở trẻ em châu Phi, châu Á, châu Mỹ La Tinh, những nơi mà thức ăn cơ bản sau khi cai sữa là sắn, khoai lang, chuối xanh là các chất nghèo protein và quá thừa glucid. Nhiễm khuẩn và tiêu chảy làm bệnh thêm nặng. Bệnh Kwashiorkor liên quan đến các điều kiện kinh tế-xã hội của các nước đang phát triển và đôi khi liên quan tới các yếu tố văn hoá (không ăn sữa và thịt).
Giải phẫu bệnh
Gan bị thoái hoá mỡ, bắt đầu từ vùng ngoài của tiểu thuỳ gan, sau đó là phản ứng xơ. Tuỵ ngoại tiết bị teo. vỏ thượng thận bị nhiễm mỡ và xơ hoá.
Triệu chứng
Chậm lớn, dễ bị kích thích hoặc vô cảm, phù, da bị tổn thương (nổi ban, bong da, da sạm hoặc mất màu, loét), rụng tóc, viêm và lở môi, viêm niêm mạc miệng, viêm kết mạc, nôn, tiêu chảy, phân mỡ, gan to.
Xét nghiệm cận lâm sàng: thiếu máu thiếu sắt hoặc thiếu máu hồng cầu to, albumin huyết thấp (10-25 g/1), globulin huyết tăng, kali huyết thấp, cholesterol huyết thấp, giảm phosphatase kiềm, urê huyết và lipase huyết giảm.
Tiên lượng
Nếu không được điều trị, tỷ lệ tử vong là khoảng 70%.
Điều trị
Cung cấp đủ protein và calo. Dùng sữa chua được các thể nhẹ rất nhanh. Với các thể nặng, có khi phải nuôi qua thông dạ dày hay đường tĩnh mạch và bổ sung các vitamin, nhất là vitamin A bằng đường tiêm bắp thịt. Điều trị mất nước và nhiễm khuẩn nếu có.