BA CHẼ

Tên khác: Niễng đực, Ván đất, Ðậu bạc đầu.

Tên khoa học: Dendrolobium triangulare (Retz) Schindler, thuộc họ Ðậu – Fabaceae.

Tên đồng nghĩa: (Desmodium triangulare (Retz) Merr.; D. cephalotes (Roxb) Wall ex Wight et Arn)

Mô tả: Cây nhỏ cao 2-3m. Thân tròn. Cành non hình tam giác dẹt. Lá kép gồm ba lá chét, hình trứng, mép nguyên, cái ở giữa lớn hơn cái hai bên. Mặt dưới lá màu trắng bạc. Lá non có lông trắng ở cả hai mặt. Hoa màu trắng tụ họp ở nách lá. Quả đậu có lông, thắt lại ở các hạt. Hạt hình thận (ảnh số 3).

Bộ phận dùng: Lá (Folium Dendrolobii).

Phân bố sinh thái: Cây của vùng Ấn Độ – Malaixia mọc hoang ở các đồng cỏ, vùng   đồi trung du và vùng núi Lai Châu, Lào Cai, Lạng Sơn qua vùng Tây Nguyên đến An Giang.

Thu hái chế biến: Thu hái lá vào mùa xuân hè. Dùng tươi hay phơi khô, hoặc sấy ở nhiệt độ 50-600, có thể sao cho hơi vàng để có mùi thơm.

Thành phần hoá học: Lá chứa tanin, flavonoid, acid hữu cơ và alkaloid.

Tính vị, tác dụng: Cây có tác dụng kháng khuẩn chống viêm.

Công dụng: Nhân dân thường dùng lá để chữa lỵ, trực khuẩn, hội chứng lỵ, ỉa chảy và rắn cắn. Cũng có khi dùng chữa bệnh tê thấp.

Cách dùng liều lượng: 20-30 (hay 50) gam lá, sao vàng sắc uống hoặc nấu cao mềm uống.

1. Chữa lỵ: Lá Ba chẽ phơi khô, sao vàng 30-50g, thêm nước, đun sôi 15-30 phút. Chia hai lần uống trong ngày. Uống liên tục trong 3-5 ngày, tuỳ theo bệnh nhẹ hay nặng. Có thể phối hợp với Ké hoa đào, cùng liều lượng để sắc uống.

2. Rắn cắn: Lá Ba chẽ tươi giã nát hay

nhai nuốt nước, lấy bã đắp.