Hoàng liên
Rhizoma Coptidis
Thân rễ phơi khô của nhiều loài Hoàng liên chân gà như Coptis chinensis Franch., Coptis quinquesecta Wang, hoặc Coptis teeta Wall., họ Hoàng liên (Ranunculaceae).
Đặc điểm dược liệu
Thân rễ là những mẩu cong queo, có nhiều đốt khúc khuỷ và phân nhánh nhiều. Mặt ngoài màu vàng nâu, mang vết tích của rễ phụ và cuống lá. Chất cứng rắn, khó bẻ, vết bẻ không phẳng, màu vàng tươi, vị rất đắng.
Đặc điểm vi phẫu
Mặt cắt thân rễ gần tròn. Từ ngoài vào trong có: Thụ bì gồm có tầng hoá bần và lớp mô mềm vỏ ngoài đã chết. Lớp bần thứ cấp cấu tạo bởi những tế bào thành mỏng, xếp đều đặn. Mô mềm vỏ trong gồm những tế bào thành mỏng xếp lộn xộn, rải rác có những tế bào mô cứng thành rất dày xếp thành đám. Có nhiều đám sợi rời nhau xếp thành vòng tròn, sợi có thành dày, khoang tế bào hẹp. Libe xếp thành từng đám ứng với các đám sợi bên ngoài và sát bên trong các đám sợi. Tầng phát sinh libe – gỗ. Các bó gỗ phần trong thường liền nhau, phần ngoài rời. Trong cùng là mô mềm ruột.
Quan sát vi phẫu dưới kính hiển vi huỳnh quang với chùm tia cực tím có bước sóng ở = 365nm thấy: Phần bần có huỳnh quang màu lam. Mô mềm vỏ, mô mềm tuỷ có huỳnh quang tím nâu. Các đám sợi, mô cứng, gỗ có huỳnh quang vàng.
Hình 2.2.4.a: Vi phẫu Hoàng liên
1. Bần; 2. Mô mềm vỏ; 3.Tế bào cứng; 4. Sợi; 5. Libe; 6. Tia ruột; 7. Gỗ; 8. Tế bào chứa tinh bột
Đặc điểm bột dược liệu
Bột màu vàng không mùi, vị đắng. Nhìn dưới kính hiển vi thấy: Mảnh mô mềm (5), mảnh mô mang tế bào cứng (1). Mảnh bần (6). Tinh bột kết thành khối. Sợi thành dày thường kết thành bó (2) màu vàng. Nhiều tế bào mô cứng thành dày, khoang rộng, thấy rõ các ống trao đổi (1). Mảnh mạch nhỏ có cấu trúc đặc biệt (4) (Hình 2.4.4b).
Ghi chú
Miền Bắc nước ta có dùng thân rễ loài Thalictrum foliolosum DC., họ Hoàng liên (Ranunculaceae) với tên gọi Thổ hoàng liên, cần chú ý phân biệt.
số đặc điểm bột Hoàng liên" />
Hình 2.4.4b: Sơ đồ vi phẫu tổng quát và một số đặc điểm bột Hoàng liên