Xạ hương

Tên thuốc: Moschus Tên khoa học: Moschus moschiferus L.

Tiếng trung: 射 香

Khí vị:

Khí rất thơm, vị đắng cay, tính hoạt lợi, không độc, kỵ Tỏi và hơi lửa.

Chủ dụng:

Trấn Tâm an thần, khu tà trừ quỷ, thôi sinh trụy thai, giết trùng độc sở trường, trừ phong đờm, trị động kinh, trẻ con chạm vía, vỡ nhọt mũ, tiêu thủy tích, trị thấp ngược, tiêu bĩ trướng, trúng ác, bụng dạ đột nhiên đau, trong mắt có màng che không nhìn rõ, phàm những chứng thương hàn âm độc, nội thương tích tụ, lạnh tử cung, đàn bà bạch đái, đều dùng nó làm sứ dược, để thông lợi khớp xương, vãn hồi dương khí.

Kỵ dùng:

Công năng của nó chỉ có tác dụng tẩu tán, các chứng thuộc hư, âm tiêu, dương tán, nhất thiết không được dùng bừa, người có chứng lao khiếp và đàn bà có mang thì không được đeo nó bên người.

Nhận xét:

Xạ hương xông bốc, khai thông tất thảy các khiếu, bên trong vào đến xương tủy, bên ngoài thấu khắp lông da, bên trên đạt khắp cơ phu, cỏ cây gặp phải thì vàng rụng, dưa quả gặp phải thì mục nát, đàn bà mang trong mình thì trụy thai, cũng giống như Long não nhưng sức xông bốc lại hơn.

Lý Đông Viên nói: Xạ hương khu trừ phong ở xương tủy, bệnh phong còn ở cơ nhục mà dùng nhầm nó thì lại dẫn phong vào xương cốt, giống như dầu ngấm vào bột không thể lấy ra.

Đơn Khê nói: chứng phong của ngũ tạng kiêng dùng Xạ hương, vì nó tả khí ở phần vệ.

Lưu ý: Cần phân biệt xạ hương và cỏ xạ hương (có tên tiếng Anh là Thyme hay Common thyme, Garden thyme, danh pháp hai phần: Thymus vulgaris) là một loài thực vật có hoa trong họ Hoa môi, được sử dụng rộng rãi trong ẩm thực, dược liệu và trang trí. Chúng thuộc Chi Cỏ xạ hương (Bách lí hương) và là loài phổ biến nhất trong chi này.

GIỚI THIỆU THAM KHẢO

“Ôn bệnh điều biện”

Bài An cung ngưu hoàng hoàn

Cùng tán nhỏ, luyện Mật làm hoàn, mỗi hoàn 4g.

Người lớn, bệnh nặng, người vốn khỏe uống mỗi lần 1 hoàn, ngày 2 lần, nặng hơn thì 3 lần.

Trẻ nhỏ uống nửa hoàn, chưa tỉnh thì uống lần nữa.

Có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, khu đờm, khai khiếu.

Trị sốt cao, hôn mê, co giật (nhiệt nhập Tâm bào), nói sảng, lưỡi đỏ sâm, mạch sác hữu lưc

“Hòa tễ cục phương”

Bài Chí bảo đan

Nhân sâm 40g, Thiên trúc hoàng 40g, Đại mạo 40g, Tê giác 40g, Hùng hoàng 40g, Hổ phách 40g, Chu sa 40g, An tức hương 60g, Nam tinh chế 20g, Ngưu hoàng 20g, Băng phiến 4g, Xạ hương 4g.

Cùng tán nhỏ, luyện Mật làm hoàn, mỗi hoàn 4g.

Người lớn mỗi lần uống 1 hoàn, trẻ em giảm liều thích hợp.

Có tác dụng hóa trọc, khai khiếu, thanh nhiệt, giải độc, trấn kinh, an thần.

Trị các chứng trúng thử, trúng phong, có hội chứng đờm mê Tâm khiếu, biểu hiện hôn mê, cấm khẩu, khó thở, khò khè, Tâm khí suy thoát nguy kịch.

“Tiểu nhi dược chứng trực quyết”

Bài Bảo long hoàn

Thiên trúc hoàng 40g, Hùng hoàng (thủy phi) 4g, Thần sa 20g, Xạ hương 20g, Trần đởm tinh 160g.

Cùng tán nhỏ, lấy nước sắc Cam thảo làm hoàn to bằng hạt Tạo giác. Trẻ nhỏ 100 ngày tuổi mỗi hoàn chia 3-4 lần uống, từ 5 tuổi trở lên uống 1-2 hoàn, người lớn uống 3-5 hoàn.

Có tác dụng hóa đờm, khai khiếu, thanh nhiệt, an thần.

Trị trẻ nhỏ cấp kinh phong, đờm nhiệt ủng tắc ở trong, mình nóng, ngủ mê, thở to, kinh giật, chân tay co rút.

“Bách nhất tuyển phương”

Bài Ngọc khu đan (còn gọi là Tử kim đĩnh)

Thiên kim tử sương 40g, Ngũ bội tử 80g, Hồng nha đại kích 60g, Sơn tử cô 80g, Xạ hương 12g.

Cùng tán nhỏ, thêm Hồ làm hoàn, mỗi lần uống 2-4g. Có tác dụng giải trừ mọi thứ độc, có thể chữa được bách bệnh.

Thường chữa động kinh, đau bụng, đau khớp.

“Y lâm cải thác”

Bài Thông khiếu hoạt huyết thang

Hoàng tửu 80 ml.

Thêm nước vừa đủ, sắc, chia uống 3 lần trong ngày.

Chữa tai điếc lâu ngày do bị ứ huyết ở phần trên, đầu mũi đỏ do nghiện Rượu, mắt đỏ đau, mắt đen khô do ứ huyết, rụng tóc, cam răng, di chứng chấn thương não.

“Hòa tễ cục phương”

Bài Thần xạ diệu hương tán

Cùng tán nhỏ, liều uống 6-12g, ngày 2 lần.

Chữa Tâm khỉ bất túc, hồi hộp không yên, choảng đầu, hoa mắt, mồ hôi trộm.

“Những bài thuốc tâm huyết”

Bài Dương chứng đại phát tán

Bạch cập 6g, Thiên nam tinh 6g, Tạo phàn 4,5g, Hỏa tiêu 4,5g, Thanh đại 4,5g, Giáp phiến (nướng) 6g, Chương não 6g, Xạ hương lg, Băng phiến lg.

Để riêng Xạ hương, các vị khác cùng tán nhỏ, cuối cùng cho Xạ hương vào trộn đều, lấy ít một đắp bên ngoài nơi đau..

Có tác dụng tiêu sưng, tan kết, thanh nhiệt.

Chữa nhọt độc sưng đỏ ở vùng lưng và cột sống.