Thừa cân và sụt cân ở trẻ – Nguyên nhân, hướng xử lý

Chỉ số cân nặng của trẻ thường không có ý nghĩa quan trọng bằng tốc độ phát triển và tốc độ tăng cân của trẻ. Tuy nhiên, trừ tuần đầu tiên sau khi sinh – khi hầu hết trẻ sơ sinh bị giảm khoảng 10% trọng lượng cơ thể so với lúc mới ra khỏi bụng mẹ, ở bất kì giai đoạn nào nếu trẻ bị thiếu cân hoặc không tăng cân thì đó lại là một vấn đề đáng phải quan tâm. Thông thường, trẻ sơ sinh sẽ bắt đầu tăng cân vào ngày thứ 5 sau khi sinh rồi sau đó trở lại cân nặng lúc mới sinh trong khoảng từ ngày tuổi thứ 10-14. Từ ngày thứ 15 trở đi, trẻ sẽ lại tiếp tục tăng cân cho đến khi quá trình phát triển đã hoàn thành. Một chế độ dinh dưỡng hợp lý là tối quan trọng đối với sự phát triển của trẻ trong năm đầu tiên, vì đây là khoảng thời gian cơ thể trẻ phát triển với tốc độ nhanh nhất. Một sự tiến triển chậm bất thường nào đó trong tốc độ tăng trưởng của trẻ có thể là dấu hiệu cho thấy trẻ gặp vấn đề về phát triển mà nguyên nhân có thể là do cả cơ thể và tâm lý. Trong trường hợp đó, bạn cần báo cho bác sĩ nhi để xác định nguyên nhân và có biện pháp điều trị kịp thời.

Tốc độ tăng trưởng của trẻ thường không đều – lúc đầu trẻ phát triển nhảy vọt về chiều cao/ chiều dài và tiếp theo đó là giai đoạn phát triển song song khi cân nặng của trẻ cũng tăng để tương xứng với chiều cao. Sau khoảng thời gian phát triển với tốc độ rất nhanh trong 12 tháng đầu tiên, trẻ sẽ trải qua giai đoạn tiếp theo với tốc độ phát triển chậm hơn so với lúc trước, thể hiện ở việc nhu cầu ăn uống của trẻ giảm đi. Trong suốt thời thơ ấu, chu trình này sẽ lặp lại nhiều lần và đỉnh cao là sự phát triển nhảy vọt ở thời kì tuổi vị thành niên. Đến thời điểm đó, lượng ăn của trẻ sẽ tăng lên đáng kể vì cơ thể trẻ bắt đầu phát triển mạnh mẽ. Mặc dù chứng béo phì là một trong những vấn đề sức khỏe đáng lo ngại hàng đầu ở Mĩ hiện nay, song bệnh thiếu cân do rối loạn ăn uống cũng là một vấn đề quan trọng không kém, đặc biệt là ở trẻ em gái trong độ tuổi thanh thiếu niên.

Nói chuyện với bác sĩ nhi khi con bạn:

• Giảm cân hoặc không tăng cân
• Cân nặng tăng quá mức so với chiều cao.

CẢNH BÁO!

Trẻ bị thừa cân thường gặp nhiều vấn đề do cân nặng gây ra, song không thể tự giảm cân mà không cần đèn những hỗ trợ chuyên khoa. Bên cạnh đó, con bạn sẽ khó có thể thay đổi chế độ ăn được nếu bản thân bạn cũng ăn quá nhiều. Các chế độ ăn kiêng cấp tóc có thể gây nguy hiểm cả về thể lực lẫn tinh thần và không bền vững. Bạn hãy duy trì những thói quen ăn uống và vận động hợp lý cho cả gia đình, đó chính là chìa khóa cho việc kiểm soát cân nặng thành công và duy trì một cơ thể khỏe mạnh.

Bố trí môi trường chơi an toàn cho trẻ để tránh nguy hiểm

Giúp trẻ giảm cân

Bệnh béo phì ở trẻ em là vấn đề ngày càng phổ biến. Trên thực tế, tại Mĩ trong suốt hai thập kỉ qua, số lượng trẻ bị béo phì đã tăng gấp đôi ở trẻ nhỏ và tăng gấp ba ở thanh thiếu niên. Bệnh béo phì mãn tính có thể dẫn đến các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, như bệnh tiểu đường, xơ gan và cao huyết áp cho trẻ suốt cuộc đời. Ngoài ra, bệnh béo phì cũng sẽ gây ra những áp lực tâm lí như làm cho trẻ cảm thấy quá khác biệt so với các bạn cùng trang lứa, hoặc bị bắt nạt hay trêu trọc hậu quả là trẻ bị trầm cảm và có những suy nghĩ tiêu cực về bản thân.

Viện Hàn lâm Nhi khoa Mĩ cho rằng các bậc cha mẹ và bác sĩ nhi cần phối hợp để giúp ngăn chặn sự phát triển chứng thừa cân ở trẻ. Bác sĩ có thể giám sát sự tăng cân của trẻ ngay từ khi chào đời qua mỗi lần khám định kỳ và đưa ra những hướng dẫn giúp cân nặng của trẻ luôn được duy trì ở con số hợp lý trong suốt quá trình phát triển. Bên cạnh đó, bác sĩ cũng sẽ hướng dẫn cho bạn cách tính chỉ số khối cơ thể cho trẻ (Body Mass Index – BMI). Chỉ số này được tính bằng cách lấy cân nặng (tính bằng kg) chia cho bình phương của chiều cao (tính bằng cm) rồi nhân với 703, bạn có thể truy cập trang web điện tử “Centers Disease Control and Prevention” (Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (Mĩ)) để được giúp tính tự động. Trẻ được coi là thừa cân nếu có chỉ số BMI lớn hơn chỉ số trung bình của 85% số trẻ ở cùng độ tuổi và cùng giới tính, và được coi là bị béo phì nếu con số này lớn hơn chỉ số trung bình của 95% số trẻ ở cùng độ tuổi và cùng giới tính.

Bạn có thể giúp trẻ giảm lượng cần thừa bằng cách giám sát lượng ăn hàng ngày của trẻ và kiểm soát những thực phẩm có quá nhiều năng lượng (calorie) trong khi lại không có nhiều giá trị dinh dưỡng. Những đồ ăn trong nhóm này gồm có bánh ngọt, bánh qui, kẹo, kem và đồ uống có đường (trong đó có cả nước ép trái cây). Bên cạnh đó, hãy giảm lượng đường hòa tan trong khẩu phần ăn của trẻ và cho trẻ ăn nhiều hoa quả tươi, rau xanh cũng như ngũ cốc nguyên hạt. Thay vì soda hay nước ép trái cây, hãy cho trẻ uống nước trắng và động viên trẻ tham gia các hoạt động thể lực, như cả gia đình cùng đi bộ hay đạp xe và cùng duy trì một chế độ ăn uống khỏe mạnh.