Sinh thiết u dưới da và cân cơ

I.  ĐỊNH NGHĨA

Sinh thiết u dưới da và cân cơ là thủ thuật nhằm lấy một phần hoặc toàn bộ tổ chức u dưới da hay cân, cơ để phục vụ cho xét nghiệm mô bệnh học giúp chẩn đoán xác định bệnh.

II.  CHỈ ĐỊNH

• Các khối u hay thương tổn dưới da (kén sán, u xơ, u mỡ,…)
• Các bệnh cân cơ: viêm bì cơ, viêm đa cơ, u cơ.

III.  CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Không

IV.  CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

• Bác sĩ: 1 người
• Điều dưỡng viên: 1 người

2.  Dụng cụ

• Bàn dụng cụ.
• Dao điện (để cầm máu).
• Bộ dụng cụ vô khuẩn bao gồm:
  • Dao: số 10 hay số
  • Kẹp phẫu tích: 1 cái
  • Kìm cặp kim: 1 cái
  • Kéo: 1 cái
  • Móc Gillies: 2 chiếc
• Thuốc và vật tư tiêu hao:
  • Dung dịch sát khuẩn: povidin 10%.
  • Dung dịch nước NaCl 9%.
  • Thuốc tê: xylocain 1% (1-2 ống).
  • Gạc vô khuẩn: 1 gói
  • Bơm tiêm 5ml: 1 cái

• Chỉ khâu: 1 sợi bằng chỉ không tiêu nylon hoặc bằng ethylon 0 hay 5.0; Chỉ tiêu Vicryl 4.0.
• Tấm vải (vô khuẩn) có lỗ phủ vùng mổ (bằng vải hay bằng giấy): 1 cái
• Găng vô khuẩn: 1 đôi
• Giá để ống xét nghiệm.
• ống đựng bệnh phẩm (có formol 10%).
• Bút vẽ không xóa.

3.  Người bệnh

• Tư vấn và giải thích cho người bệnh:
  • Tình trạng bệnh.
  • Sự cần thiết phải làm sinh thiết.
  • Các bước thực hiện.
  • Các biến chứng không mong muốn có thể xảy
  • Thời gian trả kết quả.
• Kiểm
  • Hỏi tiền sử dị ứng của người bệnh: đặc biệt với thuốc tê như lidocain,
  • Các bệnh rối loạn đông máu.
  • Sử dụng các thuốc chống đông.
  • Các bệnh mạn tính: hen phế quản, các bệnh tim mạch, tiểu đường.
  • Hỏi tiền sử choáng phản vệ của người bệnh.
  • Tình trạng ăn uống trước khi làm thủ thuật.

4.  Hồ sơ bệnh án

• Kiểm tra chỉ định của bác sĩ: hồ sơ bệnh án và phiếu xét nghiệm.
• Các thuốc đã dùng.
• Kiểm tra tình trạng máu chảy, máu đông.

V.  CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Nơi thực hiện thủ thuật

Phòng mổ hoặc phòng tiểu phẫu.

2.  Chuẩn bị người bệnh

• Lựa chọn thương tổn cắt sinh thiết.
• Tư thế người bệnh thoải mái, thuận lợi cho việc tiến hành thủ thuật.
• Bộc lộ rộng nơi cắt sinh thiết.

3.  Người thực hiện

Đội mũ, mang khẩu trang, rửa tay, đeo găng vô khuẩn.

4.  Tiến hành thủ thuật

• Dùng bút vẽ đánh dấu vị trí thương tổn nhất là các thương tổn sâu dưới da di động.
• Sát khuẩn da vùng cắt sinh thiết.
• Trải tấm vải (vô khuẩn) có lỗ phủ vùng mổ.
• Gây tê tại chỗ.
• Tiến hành sinh thiết:
  • Dùng dao phẫu thuật rạch da dài
  • Người phụ dùng móc Gillies mở rộng vết mổ.
  • Bộc lộ tổ chức cần sinh thiết (u dưới da, cân cơ).
  • Phẫu thuật lấy một phần tổ chức nếu thương tổn lớn. Mảnh sinh thiết cần đủ lớn để có thể làm mô bệnh học, ít nhất với kích thước 3 x 4cm.

Lưu ý:

• Trường hợp khối u nhỏ từ 0,5 – 1cm, có thể phẫu tích lấy toàn bộ thương tổn.
• Cho mảnh sinh thiết vào ống đựng formol có ghi rõ tên tuổi người bệnh như trong phiếu xét nghiệm bằng bút không xóa.
• Kiểm tra cầm máu: nếu chảy máu, cầm máu bằng dao điện.
• Khâu tổn khuyết: khâu hai lớp, mũi rời.
• Lau sạch thương tổn bằng dung dịch nước NaCl 9%.
• Băng thương tổn bằng gạc vô khuẩn.

VI.  THEO DÕI

• Để người bệnh nằm tại chỗ từ 5 đến 10 phút. Cho người bệnh về giường nếu không có biểu hiện gì bất thường như: đau đầu, chóng mặt, buồn nôn hoặc nôn.
• Thay băng hàng ngày.
• Cắt chỉ sau 7 ngày đối với sinh thiết

VII.  XỬ TRÍ TAI BIẾN

Choáng phản vệ:

• Cho người bệnh nằm đầu thấp.
• Cởi bỏ quần áo chật.
• Kiểm tra mạch, huyết áp, nhịp thở, nhịp tim, sắc mặt, tình trạng tri giác.
• Ngậm kẹo.
• Cho người bệnh uống nước trà đường pha loãng.
• Sau 5 đến 10 phút tình trạng người bệnh không cải thiện, chuyển cấp cứu