Nhiều bà mẹ không đủ sữa cho con bú, nên phải cho con bú thêm sữa sản xuất theo công nghiệp. Việc cho Bé bú thêm như vậy có thể là tạm thời mà cũng có thể là lâu dài.
Thực hiện theo 2 cách như sau :
CÁCH 1 – Trước khi cho con bú, pha sẵn một bình sữa để vào trong nồi hầm hoặc ủ khăn nước nóng cho sữa ấm vào khoảng 37°c. Cân bé trước khi cho bú mẹ. Sau khi Bé bú mẹ xong, cân lại để biết Bé bú thiếu bao nhiêu, rồi căn cứ vào bảng mức ăn của trẻ em đã biết, cho Bé bú thêm sữa bình cho đủ.
Tuy cho bú 6 lần 1 ngày như vậy rất bận, nhưng sẽ kích thích được các tuyến sữa của mẹ làm việc và tới một – ngày nào đó sẽ đủ sữa cho Bé bú mà không cần bú bình thêm nữa.
CÁCH 2 – Cho Bé bú xen kẽ, một lần bú mẹ, một lần bú bình, nhưng chú ý bữa sữa đầu tiên phải là bú mẹ vì lúc đó mẹ nhiều sữa nhất. Bữa cuối trong ngày nên thu xếp thời gian thế nào để Bé cũng được bú mẹ.
Bé bú 2 thứ sữa như vậy nên phân có thể không ổn định : có thể giống như khi bú mẹ hoặc giống như phân các trẻ bú bình, hoặc lúc thế này, lúc thế kia. Hiện tượng đó là bình thường, không có điều gì đáng lo ngại. Các bà mẹ thường áp dụng cách cho trẻ bú xen kẽ 2 thứ sữa như vậy, để chuẩn bị cai sữa mẹ cho cháu bé.
- Để Bé phát triển về cảm giác như : vị giác, nhận biết được mầu sắc, mùi của từng loại thức ăn.
- Tập nhai, tập ăn bằng thìa, uống bằng ly, tách.
- Tập hòa đồng với mọi người, ngồi ăn cùng cả nhà.
Sự thay đổi các món ăn và được ăn các món ăn mới lạ cũng kích thích sự muốn ăn và sự tiêu hóa.
Từ tháng thứ 4, có thể cho Bé ăn theo kiểu “nếm” cho biết, mỗi thứ một tí. Không nên ép Bé nếu Bé không muốn, vì như thế sẽ gây cho Bé tâm lý sợ ăn sau này.
Bé tập ăn thức ăn đa dạng như thế nào ? Các bác sĩ và các bà mẹ có kinh nghiệm cổ thể góp ý với bạn. Sau đây, chỉ là sự gợi ý, không phải là chế độ ăn bắt buộc cho tất cả các trẻ em.
- 3 tháng tuổi (đã hết 3 tháng, bắt đầu vào tháng thứ 4)
5 bữa gồm : 4 bữa sữa mẹ hoặc bú bình và 1 bữa sữa pha bột. Mỗi bữa của Bé có lượng chất ăn bằng 160 g. 3 tới 4 giờ một bữa. Bữa sữa pha bột nên cho Bé ăn vào buổi chiều. Pha 1 thìa cà phê bột vào sữa (xem cách pha ở chương sau). Sau bữa ăn, nên cho Bé uống thêm một ít nước cam.
Bé ăn sữa pha bột sẽ ngủ dậy muộn hơn mọi khi.
- 4 tháng tuổi (bắt đầu vào tháng thứ 5)
3 bữa sữa, 1 bình sữa + nước rau, 1 bình sữa pha bột : tất cả là 5 bữa, mỗi bữa 180 g.
Bữa rau nên ăn vào giữa ngày gồm rau nấu nhừ hoặc nghiền nát cho hơi mặn. Từ 2 tới 4 thìa rau nghiền vào khoảng 50 – 100 g rau. Nếu tăng rau thì bớt sữa.
Lịch các bữa ăn như sau :
Bữa 1 : bình sữa
Bữa 2 : bình sữa
Bữa 3 : bình sữa + rau
Bữa 4 : bình sữa
Bữa 5 : sữa + bột
Nếu cho Bé ăn 4 bữa thì lượng thức ăn mỗi bữa nhiều hơn khi cho ăn 5 bữa và bữa ăn sữa + rau vào buổi trưa.
Lượng bột mỗi ngày : 2 thìa cà phê.
Có thể cho Bé uống thêm nước cam.
- 5 tháng
4 bữa gồm : 2 bữa sữa; 1 bữa thức ăn có cá, thịt nghiền và trứng, 1 bữa súp rau. Sau mỗi bữa có thể ăn thêm tráng miệng. Mỗi bữa khoảng 200 g.
Bữa ăn ở tuổi 5 tháng có sự thay đổi quan trọng : mỗi ngày Bé ăn 4 bữa là gần giống như người lớn rồi. Rất có thể, đối với một số trẻ, bác sĩ khuyên nên vẫn giữ chế độ ăn của các trẻ 4 tháng tuổi thêm một thời gian nữa.
Đến tuổi này, Bé đã phải làm quen với việc ăn bằng thìa để ăn rau, thịt nghiền, lòng đỏ trứng chín nghiền. Nên cho Bé ăn ít một, ngày đầu mỗi lần súc cho Bé một nửa thìa cà phê; 8 ngày sau súc cả thìa; 1 tháng sau cho 2 thìa mỗi lần ăn và mỗi tuần ăn 2 lần. Sau 5 tháng, cho Bé ăn 2 lần trong tuần, thịt nghiền nhỏ. Mỗi lần ăn 2 thìa. Có thể dùng thịt jambon đã bỏ mỡ đem nghiền rồi cho cháu bé ăn.
Mỗi tuần, Bé có thể ăn 1 hay 2 bữa cá. Độ 20 g cá nghiền với rau, mỗi bữa.
Ngoài ra, Bé ăn tráng miệng 1/2 quả chuối nghiền, sáng và chiều. Những loại quả có hột như lê, táo cần phải bỏ hột cẩn thận rồi xay. Bé cũng có thể ăn yaourt, một ít bơ, kem.
Về bột, chỉ nên cho cháu ăn bữa sáng. Chiều nên ăn súp.
Chế độ ăn trong ngày có thể như sau :
- Sáng : bình sữa pha hoặc không pha bột.
- Trưa : rau nghiền + trứng, thịt, cá, tráng miệng : chuối hoặc táo hoặc 1/2 ly
- Chiều : bình sữa.
- Tối : súp rau + tráng miệng.
Ngoài các bữa ăn, có thể cho Bé uống thêm nước trái cây.
- 6 tháng
4 bữa gồm 2 bữa sữa; 1 bữa thịt nghiền với trứng hoặc cá và tráng miệng; 1 bữa rau nghiền và tráng miệng.
Chế độ ăn của trẻ 6 tháng giống chế độ của trẻ 5 tháng nhưng nhiều hơn, vào khoảng 225 g mỗi bữa trong đó có 30 g thực phẩm có prôtêin như thịt, cá, trứng.
Chế độ ăn trong ngày có thể như sau :
Sáng : 1 bình sữa pha bột.
Trưa : thịt thường hoặc thịt jambon nghiền với cá, trứng; 1/2 ly yaourt.
Chiều : bình sữa.
Tối : súp rau.
- 7 tháng
Chế độ ăn như trẻ 6 tháng nhưng tăng lượng thực phẩm có prôtêin lên 60 g, tăng thêm rau.
Bé có thể ăn bánh bích-quy bẻ nhỏ hoặc nghiền vụn cho vào sữa.
- 8 tháng
Chế độ ăn 4 bữa có thể như sau :
- Sáng : sữa.
- Trưa : rau, thịt nghiền. Ở tuổi này, Bé có thể ăn các loại thịt bò, bê, cừu, jambon, trứng, cá, yaourt, phó-mát.
- Chiều : sữa và 1 bánh bích-quy.
- Tối : cháo đặc, súp nấu với bột Tráng miệng : quả, yaourt.
Ngoài bữa ăn, cho Bé uống nước thêm.
- 9 tháng
Tới độ tuổi này Bé có thể ăn riêng từng thứ thực phẩm, không cần phải xay chung với nhau như trước. Trong đĩa hoặc bát ăn, để thịt riêng, cá riêng, rau riêng… để tập cho Bé khả năng nhận biết mùi vị và mầu sắc của từng thứ. Thí dụ : màu khoai tây khác màu cà rốt v.v… Tuy vậy, các thức ăn vẫn phải nghiền nhừ.
- 11 tháng
Ở độ tuổi này, Bé bắt đầu biết nhai. Khoai tây, trước kia phải nghiền nhừ như bột, nay có thể dằm bằng thìa, có những miếng nhỏ Bé có thể nhai lấy. Cần phải chú ý cho Bé tập từ từ, mới đầu ăn những miếng nhỏ khoai, chuối… rồi dần dần cho ăn những miếng lớn hơn. Tuy vậy, Bé chưa ăn cả miếng thịt được.
Bé đã thích tự mình cầm thức ăn đưa lên miệng nên dễ đánh đổ làm bẩn tay v.v… nhưng tỏ ra rất thích thú.
- 12 tháng
Chế độ ăn : 4 bữa, mỗi bữa khoảng 225g.
Nên cho Bé ăn thêm : óc, trứng làm bánh flan với sữa. Bé đã ăn được cả cái trứng, lòng trắng và lòng đỏ; trái cây cắt thành miếng nhỏ. Bé cũng thích được ngồi ăn cùng cả gia đình và thỉnh thoảng được người lớn cho nếm món này món kia.
- 15 tháng
Điểm mới : ăn được thịt cắt nhỏ hạt lựu.
Chế độ ăn mỗi ngày 4 bữa 225 g.
- Sáng : sữa + bánh.
- Trưa : cơm, canh rau, trứng, 50 g thịt hoặc cá, trái cây.
- Chiều : sữa + bích quy + mật hoặc mứt.
- Tối : súp hoặc cháo đặc và tráng miệng yaourt hay bánh
- 18 tháng
Lương thực phẩm hơi tăng hơn trước. Bé có thể ăn theo giờ giấc của các anh chị.
Sáng : ăn điểm tâm.
Trưa : cơm trưa có thịt, rau trong các món người lớn ăn.
Chiều : một tách sữa hay yaourt và bánh.
Tối : cơm tối và tráng miệng.
- 2 Tuổi
Bé ăn được mọi thực phẩm giống như người lớn và bắt đầu thích các món lạ. Bé từ chối những món đã ăn mãi hồi trước đây và thích các món mới như dưa chuột, tôm, bít-tết, sà lách trộn dầu giấm v.v…
Nói tóm lại là ở tuổi này. Bé đã biết thưởng thức món ăn ngon và muốn được thay đổi thức ăn như người lớn. Tuy vậy, tuyệt đối không được cho Bé ăn những món gì có rượu.
Trên đây là những nét phác họa sự thay đổi trong chế độ ăn của trẻ với độ tuổi lớn dần của chúng. Tuy nhiên, không phải tất cả các trẻ đều giống hệt nhau. Có đứa trẻ 3 tháng, khi được cho ăn sữa cho thêm ít bột vào bữa tối tỏ ra rất thích và ngủ yên cả đêm, khiến bố mẹ cũng được một giấc ngon tới sáng. Lại có những trẻ khác, tới tháng thứ 6 vẫn chỉ bú được sữa mà thôi. Việc tăng lượng thức ăn mỗi bữa, tập cho Bé ăn bằng thìa, cho ăn các chất đặc hơn hoặc thịt cá cắt thành miếng v.v… phải thực hiện từ từ và tùy thuộc vào mỗi trẻ, mỗi khác.