Mục lục
Tập thể dục
Tập thể dục thường xuyên như: đi bộ, đạp xe, đi bơi, tập aerobic… là những bài tập tốt cho xương khớp. Sự vận động của các cơ kích thích sự tạo xương và tăng khối lượng xương, đồng thời vận động còn giúp tăng sức mạnh của cơ và giảm nguy cơ ngã. Theo nghiên cứu của Feskanich D năm 2002 tại Mỹ trên 61.000 phụ nữ mãn kinh cho thấy nhóm phụ nữ đi bộ ít nhất 4 giờ/ tuần giảm được 40% nguy cơ gãy cổ xương đùi so với nhóm đi bộ dưới 1 giờ/ tuần (RR 0.6, 95%, Cl 0.4-0.9) Tuy nhiên, vận động quá mức, lao động thể lực nặng nhọc, kéo dài và không cung cấp đủ dinh dưỡng, giảm cân, giảm lượng mỡ toàn cơ thể sẽ dẫn tới tăng nguy cơ loãng xương và gãy xương.
Loại bỏ thói quen xấu: uống rượu bia hút thuốc lá quá nhiều
Bình thường với số lượng rượu từ ít đến vừa có tác dụng tốt đến chuyển hóa xương, làm tăng mật độ xương, tuy nhiên nếu lạm dụng rượu bia nhiều sẽ làm tăng tốc độ mất xương, tăng nguy cơ ngã dẫn tới gãy xương. Sử dụng lượng rượu bia quá nhiều là một yếu tố nguy cơ của loãng xương do chúng làm giảm hấp thu canxi và các chất khoáng ở ruột đồng thời do các chất độc sinh ra khi chuyển hóa làm ngăn cản hoạt động của tạo cốt bào. Mức độ uống rượu có ý nghĩa thống kê nếu bệnh nhân uống 3 hoặc nhiều hơn 3 đơn vị rượu mỗi ngày. Một đơn vị rượu tương đương với một ly bia tiêu chuẩn (285ml), hoặc 30ml rượu mạnh, hoặc một ly rượu vang cỡ trung bình (120ml) hay 60ml rượu khai vị. Theo nghiên cứu trên 11.000 phụ nữ cho thấy, nếu sử dụng trên 2 đơn vị rượu/ 6 giờ liên tục làm tăng 20% khả năng ngã và có liên quan đến tăng nguy cơ gãy xương do loãng xương. Do đó, theo khuyến cáo phụ nữ mãn kinh chỉ nên sử dụng mức độ rượu ít, không quá 7 đơn vị rượu/ tuần, và không quá 2 đơn vị rượu/ 6 giờ liên tục. Tuy nhiên õ Việt Nam tỷ lệ phụ nữ sử dụng rượu không nhiều so với ở nam giới.
Loại bỏ thói quen hút thuốc lá: So với phụ nữ không hút thuốc lá, những người phụ nữ hút thuốc lá có khuynh hướng tăng tốc độ mất xương, giảm mật độ xương, tăng nguy cơ gãy xương và mãn kinh sớm trước 2 năm. Cơ chế ảnh hưởng của thuốc lá đến chuyển hóa xương cũng chưa sáng tỏ, tuy nhiên nhiều giả thuyết cho rằng khói thuốc lá có ảnh hưởng đến sự hấp thụ canxi, làm giảm nồng độ 17 beta estradiol. Một phân tích gộp từ nhiều nghiên cứu đã cho thấy nguy cơ gãy cổ xương đùi tăng đáng kể ở những người đang hút thuốc, và tăng theo nhóm tuổi; ở nhóm tuổi 60 nguy cơ tương đối giữa hút thuốc lá và gãy cổ xương đùi là 1,17, nguy cơ này tăng lên 1,71 ở nhóm trên 80 tuổi. Việc bỏ thuốc lá là cần thiết không những có lợi cho mật độ xương, nguy cơ gãy xương, mà còn rất có lợi cho sức khỏe vì tránh được nhiều nguy cơ mắc các bệnh nội khoa khác như tim mạch, ung thư…
Tăng thời gian tiếp xúc ánh sáng mặt trời hợp lý
Nguồn cung cấp vitamin D tự nhiên cho cơ thể chủ yếu là tổng hợp qua da dưới tác động của tia cực tím từ ánh sáng mặt trời, nếu tiếp xúc với ánh sáng mặt trời hợp lý mỗi ngày lượng vitamin D trung bình được tổng hợp là 200 UI. Lượng vitamin D cung cấp qua thức ăn trong tự nhiên là rất ít.
Tiếp xúc với ánh nắng mặt trời hợp lý vào hai thời điểm trong ngày là sáng sớm và cuối chiều, tránh ánh nắng buổi trưa có thể dẫn đến bỏng da, ức chế tổng hợp vitamin D. Thời gian tiếp xúc ít nhất 15 phút, với diện tích da hở ít nhất 15% diện tích da (da mặt, cánh, cẳng tay hai bên).
Phòng chống té ngã
Các nghiên cứu cho rằng có đến 95% các trường hợp gãy cổ xương đùi có liên quan đến té ngã. Ở những bệnh nhân loãng xương, khi chất lượng xương giảm sút, các vi cấu trúc bị tổn thương dẫn tới sức chịu lực của xương kém, chỉ cần một lực tác động nào đó lên khung xương (té ngã) là có thể dẫn đến gãy xương. Tuy nhiên trên thực tế, chỉ có 50% số trường hợp gãy xương xảy ra ở phụ nữ có loãng xương dựa trên mật độ xương và số còn lại xảy ra ở những người chỉ giảm mật độ xương hoặc thậm chí mật độ xương bình thường. Như vậy té ngã là yếu tố nguy cơ độc lập với mật độ xương. Có nhiều yếu tố ảnh hưởng đến té ngã như: thị lực giảm sút, hạn chế khả năng đi lại, sức căng cơ đùi giảm, sa sút trí tuệ, sàn nhà trơn… Việc phòng chống té ngã là một trong những biện pháp dự phòng gãy xương hữu hiệu hiện nay được nhiều nhà khoa học quan tâm và tập trung nghiên cứu.