Rối loạn tri giác thường gặp; nó luôn báo hiệu mệt bệnh lý của hệ thần kinh. Nên đánh giá để vác định đây là sự thay đổi mức độ tri giác hay (ngủ gà, lơ mơ, hôn mê) và/hoặc nội dung tri giác (lú lẫn, duy trì tiếp diễn, ảo giác). Lú lẫn (confusion) là mất khả năng suy nghĩ rõ ràng và giảm chú ý; mê sảng (delirium) được dùng để chỉ tình trạng lú lẫn cấp; lơ mơ (stupor), một tình trạng bệnh nhân chỉ đáp ứng với các kích thích mạnh; hôn mê (coma), tình trạng mất đáp ứng. Bệnh nhân trong các tình trạng này thường có bệnh lý nặng và phải đánh giá các nguyên nhân.
Bảng. NGUYÊN NHÂN RỐI LOẠN TRI GIÁC THƯỜNG GẶP
Độc tố
Thuốc đã sử dụng: đặc biệt là thuốc kháng anticholinergic, narcotics, và benzodiazepines.
Quá liều thuốc: ngộ độc rượu và cai rượu, thuốc phiện, thuốc lắc, LSD, GHB, PCP, ketamine, cocaine.
Độc chất: chất hít, carbon monoxide, ethylene glycol, thuốc trừ sâu.
Tình trạng chuyển hóa
Rối loạn điện giải: hạ glucose máu, tăng glucose máu, hạ natri máu, tăng natri máu, hạ canxi máu, tăng canxi máu, hạ magie máu.
Hạ thân nhiệt và tăng thân nhiệt.
Suy hô hấp: giảm oxy và tăng cacbonit.
Suy gan/Bệnh não gan.
Suy thận/Tăng ure máu.
Suy tim.
Thiếu vitamin: B12, thiamine, folate, niacin.
Thiếu nước và rối loạn dinh dưỡng.
Thiếu máu.
Nhiễm trùng
Nhiễm trùng hệ thống” nhiễm trùng đường tiểu, viêm phổi, nhiễm trùng da và mô mềm, nhiễm khuẩn huyết.
Nhiễm trùng hệ thần kinh trung ương: viêm màng não, viêm não, áp xe não.
Tình trạng nội tiết
Cường giáp, nhược giáp.
Cường cận giáp.
Suy thượng thận.
Bệnh lý mạch máu não
Tình trạng giảm tưới máu toàn bộ.
Bệnh lý não tăng áp lực.
Đột quỵ thiếu máu não cục bộ và xuất huyết: nhất là những sang thương đồi thị và vùng đỉnh không ưu thế.
Bệnh tự miễn
Viêm mạch máu hệ thần kinh trung ương.
Lupus não.
Bệnh lý liên quan co giật
Tình trạng động kinh không co giật.
Co giật từng cơn với tình trạng thay đổi tri giác kéo dài.
Bệnh tạo u.
Di căn lan tỏa đến não.
U nguyên bào thần kinh đệm ở các thùy não Viêm màng não ung thư biểu mô Nhập viện
Mê sảng cuối đời
Từ viết tắt: CNS, hệ thần kinh trung ương; GHB, γ-hydroxybutyrate; LSD, lysergic acid diethylamide; PCP, phencyclidine.