I.  ĐỊNH NGHĨA

Sinh thiết da và niêm mạc là thủ thuật nhằm lấy một mảnh da hay niêm mạc kích thước từ 2 đến 5mm để phục vụ cho xét nghiệm mô bệnh học giúp chẩn đoán xác định các bệnh da và niêm mạc.

II.  CHỈ ĐỊNH

Các tổn thương  ở da và niêm mạc.

III.  CHỐNG CHỈ ĐỊNH

Người bệnh không đồng ý.

IV.  CHUẨN BỊ

1. Người thực hiện

  • Bác sĩ: 1 người
  • Điều dưỡng viên: 1 người

2.  Dụng cụ

  • Bàn dụng cụ.
  • Dao điện (để cầm máu).
  • Bộ dụng cụ vô khuẩn bao gồm:
    • Dao: số 11 hay số 15, hoặc dao
    • Kẹp cầm máu: 1 cái
    • Kẹp phẫu tích: 1 cái
    • Kìm cặp kim 1 cái
    • Kéo: 1 cái
    • Dao khoan (punch biopsy).
  • Thuốc và vật tư tiêu hao:
    • Dung dịch sát khuẩn: povidin 10%.
    • Dung dịch NaCl 0,9%.
    • Thuốc tê: xylocain 1% 1-2 ống
  • Gạc vô khuẩn: 3 cái
  • Bơm tiêm 5ml: 1 cái
  • Chỉ khâu: 1 sợi bằng chỉ không tiêu nylon/prolen hoặc ethylon 0-6.0; khâu niêm mạc bằng chỉ vicryl hoặc catgut 4.0-5.0.
  • Tấm vải (vô khuẩn) có lỗ phủ vùng mổ (bằng vải hay bằng giấy): 1 cái
  • Găng vô khuẩn: 1 đôi
  • Giá để ống xét nghiệm
  • Lọ chứa bệnh phẩm (có formol 10%)
  • Dung dịch aluminum chlorid 20-25% (dung dịch Drysol): cầm máu.

3.  Người bệnh

  • Tư vấn và giải thích cho người bệnh:
    • Tình trạng bệnh.
    • Sự cần thiết phải làm sinh thiết.
    • Các bước thực hiện.
    • Các biến chứng có thể có.
    • Thời gian trả kết quả.
  • Kiểm tra:
    • Hỏi tiền sử dị ứng của người bệnh, đặc biệt với thuốc tê.
    • Các bệnh rối loạn đông máu.
    • Sử dụng các thuốc chống đông.
    • Các bệnh mạn tính: hen phế quản, các bệnh tim mạch, tiểu đường.

4.  Hồ sơ bệnh án

  • Kiểm tra chỉ định của bác sĩ: hồ sơ bệnh án và phiếu xét nghiệm.
  • Các thuốc đã dùng.
  • Kiểm tra tình trạng máu chảy, máu đông.

V. CÁC BƯỚC TIẾN HÀNH

1. Nơi thực hiện thủ thuật

  • Phòng mổ, phòng tiểu phẫu.
  • Trường hợp đặc biệt có thể thực hiện tại giường nhưng phải đảm bảo kín đáo, đủ trang thiết bị cấp cứu hay sơ cứu.

2.  Chuẩn bị người bệnh

  • Lựa chọn thương tổn cắt sinh thiết.
  • Tư thế người bệnh thoải mái, thuận lợi cho việc tiến hành thủ thuật.
  • Bộc lộ đủ rộng nơi cắt sinh thiết.

3.  Người thực hiện

Đội mũ, mang khẩu trang, rửa tay, đeo găng vô khuẩn.

Bệnh Lang ben – triệu chứng và điều trị

4.  Tiến hành thủ thuật

  • Sát khuẩn da vùng cắt sinh thiết.
  • Trải tấm vải (vô khuẩn) có lỗ phủ vùng mổ.
  • Gây tê tại chỗ.
  • Tiến hành:

4.1.  Sinh thiết cắt (Surgical excision biopsy)

Thực hiện: hình dạng của sinh thiết cắt là hình ellip.

  • Bước 1: mẫu cắt sẽ có hướng thẳng góc với chu vi đi từ da bình thường hướng về trung tâm của tổn thương.
  • Bước 2: lưỡi dao được cầm thẳng đứng, cốt để lấy được một khối mô chắc với hai mặt bên song song đến lớp mỡ .
  • Bước 3: chiều sâu của sự cắt bỏ phụ thuộc vào chẩn đoán và chỉ định trên lâm sàng, nhưng sẽ bao gồm mỡ, và có thể cả cân mạc và cơ. Mô được cắt bỏ bằng kéo.
  • Bước 4: cầm máu bằng dao điện.
  • Bước 5: đóng da giống như cắt bỏ hình

4.2.  Sinh thiết khoan (Punch biopsy)

  • Dễ làm.
  • Mẫu bệnh phẩm hình trụ từ bề mặt da đến lớp mỡ dưới
  • Chi phí cao hơn sinh thiết cắt bằng

Chuẩn bị

  • Bước 1: dùng kim 30, tiêm từ từ quanh tổn thương sinh thiết.
  • Bước 2: đợi 5 phút cho thuốc tê adrenalin có tác dụng.
  • Gạc thấm vô trùng.

Tiến hành

  • Bước 1: dao khoan được nắm chặt giữa ngón 1 và ngón 2 giúp cán dao khoan thẳng và động tác xoay dao được dễ dàng.
  • Bước 2: dùng 2 ngón tay của bàn tay trái để căng da, đầu dao được ấn xuống vùng sinh thiết một cách dứt khoát và vừa xoay vừa ấn liên tiếp rất
  • Bước 3: khi dao khoan đi qua lớp bì để vào lớp mỡ, lực cản thường giảm đi nên ta có cảm giác nhẹ tay.
  • Bước 4: mẫu bệnh phẩm được gắp ra một cách nhẹ nhàng bằng móc da, đầu kim tiêm hay kẹp Adson và cắt ở đáy bằng dao hay kéo.
  • Bước 5: cần định hướng vân da để khâu vùng da mất có hình bầu dục, đóng da dễ dàng.
  • Bước 6: chảy máu được cầm lại bằng cách ép, điện đông nên cầm máu bằng đầu
  • Bước 7: Khâu da bằng 1-2 mũi chỉ rời.

Lưu ý:

  • Mảnh da bao gồm 2/3 vùng da bệnh và 1/3 vùng da lành.
  • Cho mảnh sinh thiết vào ống đựng formol có ghi rõ tên tuổi người bệnh như trong phiếu xét nghiệm bằng bút không xóa.
  • Kiểm tra cầm máu. Nếu chảy máu, cầm máu bằng dao điện.
  • Khâu tổn khuyết.
  • Băng thương tổn bằng gạc vô khuẩn.

VI.  THEO DÕI

  • Để người bệnh nằm tại chỗ từ 5 đến 10 phút để theo dõi.
  • Thay băng hàng ngày.
  • Cắt chỉ sau 7 ngày (nếu cần).

VII.  XỬ TRÍ TAI BIẾN

Choáng phản vệ: xử trí theo phác đồ.

Trúng độc da do thuốc – Biểu hiện và điều trị
Bình luận đóng