Phân biệt khái niệm ma túy, heroin, cần sa và cocain

Cây thuốc phiện (cây Anh túc) có tên khoa học (Papaver somniferum L.) là loại cây thân cỏ, thân thẳng đứng, cao từ 1 – 1,5m, mọc ở nơi khí hậu mát, thích hợp với đất sét vôi. Cây có từ 8 – 12 nhánh phụ, mỗi nhánh có 1 bông hoa nhiều màu sắc, từ hoa sinh ra quả. Nhựa từ quả gọi là thuốc phiện sống.

Nhựa thuốc phiện thường dùng để hút. Lúc đầu hút vào thấy có sự khoái lạc, tạo cảm giác hưng phấn, làm giảm đau nhức, mệt mỏi. Nhưng càng hút thì càng ngày càng phải tăng liều mới đạt được cảm giác như lần trước. Dần dần người hút bị suy sụp, mất hết nghị lực, ý chí và cả cảm giác không còn. Hơn thế, ở người sử dụng ma tuý hút thuốc phiện còn xuất hiện các biến chứng như: viêm dạ dày, viêm ruột mãn tính, táo bón dai dẳng, phát ban ngoài da, tiểu tiện ra albumin, thường hay bị sưng phổi, mạch đập chậm và không đều. Nguy hiểm hơn là khi không có thuốc, người sử dụng ma tuý phải nạo xái trong ống thuốc ra để hút, hút xái độc hơn vì nó có khoảng 80 – 90% chất morphin.

Là chất được dùng làm chất giảm đau và nguyên liệu bán tổng hợp để sản xuất thuốc trị ho, giảm đau, ỉa chảy… trong y học. Morphin có tác dụng chọn lọc và trực tiếp tới tế bào thần kinh trung ương, nhất là vỏ não làm cho thần kinh trung ương bị ức chế (như trung tâm đau, trung tâm hô hấp, trung tâm gây ho) và mốt số trung tâm bị kích thích gây nôn, co đồng tử, chậm nhịp tim…

Với liều điều trị Morphin làm tăng trí tưởng tượng, mất buồn rầu, mất sợ hãi, tạo trạng thái lạc quan, nhìn màu sắc thấy đẹp, nghe tiếng động thấy dễ chịu, mất cảm giác đói. Liều cao Morphin làm hạ huyết áp, làm giảm dịch tiết, lại ra mồ hôi nhiều.

Phụ nữ có thai dùng Morphin rất nguy hiểm, gây tác hại lâu dài đến sự trưởng thành của trẻ như đẻ non, suy dinh dưỡng, rối loạn hành vi, nôn, mất ngủ, đi lỏng… Morphin rất nguy hiểm với trẻ em dưới 5 tuổi. Nó có thể dẫn đến trẻ bị gù, vẹo, thương tổn đầu sọ, hen phế quản, bệnh và thận mãn tính…

Người sử dụng Morphin có mắt bị phù, móng tay và môi thâm tím; bị rối loạn tâm lý, nói không thật, lười biếng, ít chú ý đến vệ sinh thân thể, thường hay ngáp vặt, co đồng tử, thiếu máu, chán ăn nên sút cân, mất ngủ, già trước tuổi, nôn, vã mồ hôi, chảy nước mắt, đau thắt ngực, trầm cảm, thầm kinh bị kích thích. Sau khi tiêm vào cơ thể khoảng 24 giờ thì 85 – 90% lượng Morphin được thải ra từ cơ thể theo nước tiểu.

Thường được chế biến thành 02 loại: Loại bột trắng hồng, xốp như bông gọi là “Heroin4” (còn gọi là bạch phiến) dùng để chích vào tĩnh mạch. Loại bột màu nâu hồng gọi là “Heroin 3” dùng để hút, hít.

Heroin được bán tổng hợp từ morphine chiết xuất từ cây thuốc phiện bằng cách chế thuốc phiện với các hóa chất để tạo ra morphin và sau đó kết tủa ra Heroin dạng thô. Hiện tại trên thế giới có hơn 100 loài cây thuộc họ Papaver nhưng chỉ có 2 loại cây thuốc phiện là có khả năng sản xuất ra morphin. Người ta lấy nhựa loãng từ quả thuốc phiện rồi sấy khô để tạo ra nhựa thuốc phiện thô, sau đó mới dùng nhựa này chế tạo tiếp. Ngay từ thời xưa, các vua quan Việt Nam đã biết tác hại của thuốc phiện và ra lệnh cấm từ thế kỷ XVII (năm Cảnh Trị 3 – 1665). Càng về sau, việc chống thuốc phiện càng hà khắc hơn, sát sao hơn, đặc biệt là dưới thời nhà Nguyễn (nhất là ở thời vua Minh Mạng và Tự Đức).

Dùng Heroin lần đầu sẽ có cảm giác mơ màng, khoan khoái, quên mọi khổ đau, sầu não, bi thương… Nhưng khi cơn nghiện đến mà không có Heroin người sẽ bị đau co thắt. Nếu dùng quá liều Heroin thì người sẽ bị tê liệt thần kinh, hôn mê và có thể chết sau vài phút. Nghiện Heroin làm cho con người thay đổi về tính cách, trở nên cô độc, thù ghét đồng loại, mất khả năng sinh dục; dễ gây ra các hành vi vi phạm pháp luật.

Cocain là một chất tự nhiên được chiết xuất từ lá cây coca ở Nam Mỹ. Từ xa xưa, thổ dân các nước này đã dùng lá coca để làm thức ăn và được xem như một loại thực phẩm cứu đói và chữa bệnh mệt mỏi. Cho tới thế kỷ XIX, Cocain mới được chiết xuất dưới dạng tinh khiết dùng để làm thuốc tê trong các ca mổ. Ban đầu nhà phân tâm học nổi tiếng Sigmund Freud đã coi Cocain như một loại thuốc đặc biệt để sử dụng phối hợp với các loại thuốc khác nhằm điều trị các bệnh thần kinh nhưng sau này ông đã từ bỏ ý kiến nói trên vì biết tới khả năng gây nghiện tiềm tàng của Cocain.Cocain là một chất tự nhiên được chiết xuất từ lá cây coca ở Nam Mỹ. Từ xa xưa, thổ dân các nước này đã dùng lá coca để làm thức ăn và được xem như một loại thực phẩm cứu đói và chữa bệnh mệt mỏi. Cho tới thế kỷ XIX, Cocain mới được chiết xuất dưới dạng tinh khiết dùng để làm thuốc tê trong các ca mổ. Ban đầu nhà phân tâm học nổi tiếng Sigmund Freud đã coi Cocain như một loại thuốc đặc biệt để sử dụng phối hợp với các loại thuốc khác nhằm điều trị các bệnh thần kinh nhưng sau này ông đã từ bỏ ý kiến nói trên vì biết tới khả năng gây nghiện tiềm tàng của Cocain.

Cần sa là loại thực vật có tên khoa học là Cannabis sativaL. Còn gọi là cây Gai dầu, cây Gai mèo, cây Đai ma, Bồ đà. Cây cần sa được trồng ở các vùng có nhiệt dộ cao như các vùng nhiệt đới gió mùa Nam Mỹ, châu Phi, Nam Á và Đông Nam Á. Từ cây cần sa người ta có thể chế tạo ra cần sa thảo mộc, cần sa nhựa và cần sa tinh dầu. Cần sa trong lịch sử đã từng được sử dụng để chữa các bệnh quáng gà, thiên đầu thống. Cho tới năm 1830 người ta mới phát hiện được các tính chất gây nghiện của cần sa. Ở các nước Đông Nam Á, việc trồng, vận chuyển và tàng trữ cần sa đứng thứ 2 sau thuốc phiện. Trong y hoc, Cần sa còn có tác dụng chữa bệnh mất ngủ. Người ta sau khi hút cần sa thường có những thay đổi tâm lý đột ngột như: cười to lên hoặc khóc than vãn, hoặc có nhiều hành vi vô nghĩa khác. Cần sa còn làm cho con người ta có những ảo giác khác thường và cả những cơn ác mộng. Sau những ảo giác, ác mộng đó là sự mệt mỏi, buồn ngủ nhưng giấc ngủ chập chờn và cũng đầy ác mộng. Do vậy nếu sử dụng lâu, người sẽ trở nên gầy gò ốm yếu, ủ dột, có thể loạn thần kinh…

Là chất ma tuý được điều chế bằng phương pháp tổng hợp hoá học toàn phần từ các hoá chất (được gọi là tiền chất). Điển hình là amphetamin. Nhìn chung, các chất ma tuý tổng hợp có tác dụng kích thích mạnh và nhanh hơn các chất ma tuý tự nhiên và bán tổng hợp. Chúng có tác dụng kích thích nhất thời hệ thống thần kinh trung ương gây hưng phấn và ảo giác hoang tưởng. Do vậy chúng còn gọi là “các chất loạn thần”, “ma tuý điên”, ” ma tuý bạo lực”. Hiện nay các chất ma tuý này được coi là những chất ma tuý nguy hiểm nhất.

Những năm gần đây nước ta đã xuât hiện các chất ma tuý tổng hợp rất nguy hiểm, đặc biệt là các chất ma tuý kích thích dạng amphetamin (viết tắt là ATS-amphetamine-type- stimulans) có xu hướng gia tăng rất mạnh. Các chất ma tuý thuộc nhóm ATS như amphetamine, methamphetamine, MDMA (3, 4 methylenedioxymethaphetamin, còn gọi là Ecstasy) đều có thể được hấp thụ qua đường tiêu hoá, sau 24 giờ thì khoảng 70 – 90% được bài tiết qua nước tiểu và được bài tiết gần hết sau 2 – 3 ngày.

Nếu dùng ATS thời gian dài sẽ gây nghiện. Người sử dụng ATS thường thiếu ngủ, chán ăn, đánh trống ngực, chóng mặt và các dấu hiệu cường giao cảm như: tăng huyết áp, tăng thân nhiệt và rối loạn tâm thần, rối loạn nội tiết, rối loạn tâm sinh lý và nhiều chức năng khác của cơ thể. Dùng ATS liều cao có thể sử dụng bằng nhiều hình thức như tiêm chích, hút, hít… Nhưng hiện nay, hình thức sử dụng ATS phổ biến nhất là dạng thuốc viên (như viên nhộng, viên nén) có kích thước, màu sắc, kí hiệu khác nhau.

Như vậy, các loại ma túy gây hại này được xuất phát từ các loại thực vật tự nhiên khác nhau và cần quá trình chế biến khác nhau. Ngày nay, tác hại của việc sử dụng ma túy đã được nêu rõ, Nhà nước cũng đã và đang sử dụng mọi biện pháp khác nhau để ngăn trừ ma túy và đưa những người nghiện ma túy trở lại với cộng đồng.