CHAY LÁ BÓNG
Tên khác: Mít rễ khoai, Vỏ khoai.
Tên khoa học: Artocarpus nitidus Trécul; thuộc họ Dâu tằm (Moraceae).
Tên đồng nghĩa: A. lingnanensis Merr.
Mô tả: Cây gỗ thường xanh, cao tới 15m, thân to 20cm, cành có lông. Lá có phiến bầu dục dài 7-15cm, rộng 3-7cm, gân phụ 7-8 cặp, không lông ở cả hai mặt, mặt trên bóng, hơi ửng đen, cuống 1-1,5cm, lá kèm nhỏ 2mm. Dái đực không cuống, bao hoa tam giác. Quả không gai, có chai thấp, màu hung hung, trên cuống 4-5cm, nạc vàng hay đỏ hồng, hạt to 15x 12mm.Ra hoa tháng 4-5.
Bộ phận dùng: Quả và rễ (Fructuset Radix Artocarpi Nitidi).
Phân bố sinh thái: Loài phân bố ở Nam Trung Quốc, Việt Nam, Lào, Campuchia, Thái Lan. Ở nước ta, cây mọc hoang trong rừng và đất khai hoang ở Khánh Hoà, Đồng Nai, cũng được trồng ở Hà Nội, Hải Phòng.
Thu hái chế biến: Thu hái rễ quanh năm; thu hái quả vào mùa thu. Rễ đào về rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô dùng.
Tính vị, tác dụng: Vị chua ngọt, tính bình, có tác dụng thanh nhiệt, khai vị, thu liễm, chỉ huyết.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
– Quả ăn được, dùng ngâm với đường và dùng làm gia vị. Vỏ thân và rễ dùng ăn với trầu thay cho cau.
– Quả và rễ được
sử dụng làm thuốc chữa: 1. Phổi nóng ho ra máu, thổ huyết, khạc ra máu, đau họng; 2. Thiếu nước chua trong dạ dày, không muốn ăn.
Liều dùng: Ngày dùng 20-40g quả khô, 50-60g rễ khô, sắc nước uống.