Thoát vị màng não là do khuyết cung sau rộng làm cho ống sống thông với phần mềm ngoài ống sống, qua đó màng cứng tủy dễ dàng phình ra và tạo thành túi thoát vị.
Căn cứ vào nội dung túi thoát vị người ta chia ra:
- Thoát vị màng não tuỷ – (Meningocele) túi thoát vị chứa màng cứng, màng nhện, dịch não tuỷ.
- Thoát vị màng não tuỷ – tuỷ: (Meningomyelocele) túi thoát vị chứa màng cứng, dịch não tuỷ và một phần tuỷ (hoặc đuôi ngựa).
- Thoát vị tuỷ (Myelocele) túi thoát vị lấp đầy tủy.
- Thoát vị ống tuỷ – tuỷ: (Syringomyelocele) túi thoát vị chứa tuỷ và ống tuỷ trung tâm.
CHẨN ĐOÁN
Lâm sàng
- Xuất hiện khối u ở vùng thắt lưng – cùng, u mềm được che phủ lớp da nhăn nheo.
- Hình thái túi thoát vị có thể thấy như sau:
+ Lớp da tương đối dày, rất ít khi vỡ gây rò dịch não tuỷ.
+ Lớp da mỏng, căng bóng, dễ rách gây rò dịch não tuỷ.
+ Lớp da và lớp mỡ dưới da ở túi thoát vị khá dày, sờ nắn ngoài như một khối u.
- Thoát vị màng tuỷ thường không có biểu hiện gì về rối loạn vận động và cảm giác.
- Biểu hiện liệt một phần hoặc hoàn toàn hai chân, mất cảm giác và rối loạn cơ thắt thường gặp trong các trường hợp túi thoát vị có các rễ thần kinh và tuỷ (có thể được phát hiện khi soi đèn pin qua túi thoát vị).
- Gần 90% trường hợp thoát vị màng não tuỷ kết hợp tràn dịch não.
- Thường có dị tật ở cột sống cổ cao và hố sọ sau gọi là hội chứng Anold – Chiari là dị tật bẩm sinh vùng cố chẩm, làm hành tuỷ và hai hạnh nhân tiểu não tụt xuống ống sống của Cl và C2 đè ép sống Sylvius và lỗ Magendie dịch não tuỷ không ra khoang dưới nhện gây não úng thuỷ.
- Chọc ống sống thắt lưng thấy lưu thông dịch não tuỷ bị tắc nghẽn.
Xét nghiệm
- Xquang cột sống sẽ thấy vị trí và mức độ khuyết cung sau.
- Các xét nghiệm cần thiết cho phẫu thuật.
ĐIỀU TRỊ
Chuẩn bị trước mổ
Ngay khi đứa trẻ sinh ra và được chẩn đoán cần đặt ngay một miếng gạc vô trùng có tẩm nước muối lên chỗ tổn thương để tránh khô da. Khám đánh giá mức độ giới hạn vận động, cảm giác và mức độ não úng thuỷ.
Cho kháng sinh phổ rộng: cephalosporin
Kỹ thuật mổ
- Phẫu thuật nên làm trong vòng 24 giờ đầu.
- Tiến hành rạch da quanh túi thoát vị và mở rộng sang hai bên, bóc tách chân túi thoát vị khỏi tổ chức xung quanh, cắt bớt một phần túi thoát vị và khâu lại. Dùng cân vuông thắt lưng hai bên che phủ lỗ khuyết xương.
Chăm sóc và theo dõi sau mổ
- Truyền dịch trong những giờ đầu.
- Tiếp tục cho kháng sinh tĩnh mạch.
- Sau mổ phải luôn theo dõi vòng đầu, kích thước của thóp trước để phát hiện não úng thuỷ.