Định nghĩa
Là tình trạng nhiễm khuẩn phổi xẩy ra ở những bệnh nhân bị suy giảm miễn dịch, gây ra bởi những tác nhân gây bệnh vi sinh vật khác nhau, đôi khi có thể là vi sinh vật hoại sinh.
Căn nguyên
SUY GIẦM MIỄN DỊCH DỊCH THỂ: (u tuỷ xương đa ổ, giảm gammaglobulin- huyết, thiếu hụt riêng IgA): các tác nhân gây viêm phổi có thể là: phế cầu khuẩn, màng não cầu khuẩn (não mô cầu), haemophilus influenzae, pneumocystis carinii, v.v…
THIẾU HỤT BẠCH CẦU HẠT TRUNG TÍNH: (bệnh bạch cầu cấp tính, thiếu máu bất sản, mất bạch cầu hạt, bệnh u hạt mạn tính, điều trị chống ung thư), các tác nhân gây viêm phổi có thể là: các vi khuẩn Gram dương và Gram âm (trong đó có một số loài hiếm gặp như enterobacter và serratia), nấm Candida, aspergillus, v.v…
SUY GIẢM CON ĐỰỜNG HOẠT HOÁ KHÔNG KINH ĐIÊN CỦA Bổ THE (bệnh hồng cậu hình liềm): tác nhân gây viêm phổi có thể là: phế cầu khuẩn, haemophilus inflenzae, v.v…
SUY GIẢM MIỄN DỊCH QUA TRUNG GIAN TẾ BÀO (bệnh Hodgkin, AIDS, điều trị bằng thuốc ức chế miễn dịch): tác nhân gây viêm phổi: pneumocystis carinii, nấm Candida, cryptococcus, toxoplasma, nocardia, mycobacterium, virus (virus cự bào, virus herpes), v.v…
NHỮNG YẾU TỐ TẠO THUẬN LỐI: những yếu tố sau đây tạo thêm thuận lợi cho viêm phổi cơ hội phát triển: môi trường trong bệnh viện (máy làm ẩm, máy khí dung, thông khí hỗ trợ, đặt ống nội khí quản). Sử dụng liệu pháp kháng sinh phổ rộng. Giảm globulin-huyết hoặc giảm gammaglobulin-huyết ở trẻ em còn bú. ở người lớn: khối u ác tính và các bệnh gây suy mòn, dùng thuốc ức chế miễn dịch, bệnh AIDS.
Triệu chứng
Những triệu chứng viêm phổi thường bị che lấp bởi triệu chứng của bệnh gây ra tình trạng suy giảm miễn dịch. Hay gặp giảm bạch cầu. Hình ảnh X quang rất thay đổi.
THÂM NHIỄM LAN TOẢ: thường thấy trong viêm phổi do virus cự bào, do Pneumocystis carinii. Hiếm khi do aspergillus, cryptococcus.
THÂM NHIỄM DẠNG NỐT: hay thấy trong viêm phổi do các vi khuẩn Gram âm, do tụ cầu khuẩn, Aspergillus. Hiếm thấy do nocardia, cryptococcus, pneumocystis carinii, legionella pneumophila, nấm mucorales.
Chẩn đoán
Rất khó xác định tác nhân gây bệnh viêm phổi cơ hội. Xét nghiệm vi khuẩn trong đờm thường không có kết quả. Kể cả các bệnh phẩm lấy bằng phương pháp nội soi với chải và rửa phế quản, hoặc chọc sinh-thiết phổi khi gửi đi xét nghiệm cũng không có trả lời.
Tiên lượng
Tỷ lệ tử vong tới 50-60%.
Điều trị
- Thuốc kháng sinh: lựa chọn tuỳ theo mầm bệnh xác định được, hoặc được cho là có khả năng gây viêm phổi.
- Ngừng ngay các thuốc ức chế miễn dịch (corticoid, v.v…).
- Loại bỏ ngay trở ngại trong đường hô hấp nếu có.
- Truyền immunoglobulin đa trị liệu.