Sâm đại hành – Eleutherine subaphylla Gagnep., họ La dơn – Iridaceae

            Sâm đại hành  còn có tên là tỏi lào, là cây thảo sống dai cao 30cm. Dò hình trứng dài 4 – 5cm, đường kính 2 – 3cm, giống như củ hành nhưng dài hơn, bên ngoài phủ vẩy màu đỏ nâu, phía bên trong màu nâu hồng đến đỏ nâu. Lá hình mác, gân lá song song, dài 40 – 50cm, rộng 3 – 5cm. Từ  dò mọc lên một cán mang hoa dài 30 – 40cm. Hoa mọc thành chùm, 3 lá đài, 3 cánh hoa màu trắng hay vàng nhạt, 3 nhị màu vàng.

            Sâm đại hành mọc hoang và hiện nay được trồng lấy dò làm thuốc ở nhiều nơi trong nước ta.

            Thành phần kháng khuẩn: Năm 1973, Lê văn Hồng và Nguyễn văn Đàn xác định được 3 chất là eleutherin, isoeleutherin, eleutherol.

            Eleutherin và isoeleutherin thuộc loại naphtoquinon còn eleutherol là 1 dẫn chất lacton.

            Tác dụng kháng khuẩn của eleutherin: Diplococcus pneumoniae, Streptococcus hemolyticus, Staphylococcus aureus, tác dụng yếu hơn đối với Shigella flexneri, Shiga, Bacillus mycoides, B. anthracis; không tác dụng đối với Escherichia coli, Bacillus pyocyaneus, B. diphteriae.

            Công dụng: Trên lâm sàng thấy có tác dụng tốt đối với chốc đầu trẻ em, nhọt đầu đinh, viêm họng,

viêm da, chàm nhiễm trùng, tổ đỉa, vẩy nến.

            Ngoài ra sâm đại hành còn được dùng làm thuốc bổ máu, chữa mệt mỏi. Dùng dưới dạng thuốc sắc, dạng rượu hoặc chế thành viên. Ngày dùng 4 – 12g khô hoặc 12 -30g tươi.