Thuốc chữa bệnh tiêu chảy do rối loạn tạp khuẩn ruột còn được gọi là “thuốc có nguồn gốc vi sinh vật” hay “men tiêu hóa sống” hay “thuốc ổn định tạp khuẩn ruột”. Bởi vì, thuốc loại này thực chất có chứa các vi sinh vật giúp sự lên men tiêu hóa bình thường trong ruột chúng ta. Đặc biệt, thuốc được dùng trị tiêu chảy do rối loạn sau khi dùng kháng sinh.
Để hiểu rõ cơ chế tác dụng của thuốc, ta nên biết về hệ Tạp Khuẩn Ruột (còn gọi là khuẩn chế, flora). Hiện diện trong ruột con người có rất nhiều vi khuẩn thuộc nhiều loại, tạo thành quần thể gọi là tạp khuẩn ruột. Trong tạp khuẩn, ngoài vi khuẩn gây bệnh còn có vi khuẩn có ích. Chính các vi khuẩn có ích giúp tiêu hóa thức ăn, đặc biệt một số vi khuẩn giúp tổng hợp một số vitamin nhóm B, vitamin K… Ngoài ra, vi khuẩn có ích còn kềm chế, cạnh tranh, không cho vi khuẩn gây bệnh phát triển đến mức có thể gây bệnh. Chính các loại vi khuẩn trong hệ tạp khuẩn ruột sống chung hòa bình, kềm chế lẫn nhau tạo thế cân bằng mà hoạt động của ruột, đặc biệt, ruột già được điều hòa, không bị rối loạn. Nếu vì lý do nào đó, sự cân bằng trong hệ tạp khuẩn ruột bị đảo lộn, vi khuẩn có ích, trong đó có loại vi khuẩn giúp cho sự tiêu hóa chất đường bột được gọi là vi khuẩn saccharolytic chết đi, vi khuẩn gây bệnh tăng sinh quá đáng sẽ đưa đến rối loạn thể hiện: bị tiêu chảy, khó tiêu, chướng bụng…
Trường hợp dùng kháng sinh, đặc biệt kháng sinh uống, kháng sinh không chỉ tiêu diệt vi khuẩn gây bệnh mà tiêu diệt cả vi khuẩn có ích, thậm chí tiêu diệt vi khuẩn có ích nhiều hơn, đưa đến rối loạn tạp khuẩn gây tiêu chảy.
Thuốc ổn định tạp khuẩn ruột là thuốc có tác dụng tái tạo lại sự cân bằng của hệ tạp khuẩn ruột bằng cách cung cấp, bổ sung các vi sinh vật có ích hoặc các yếu tố bị mất đi do rối loạn hệ tạp khuẩn ruột. Tức là thuốc tái tạo lại hệ bảo vệ tự nhiên của ruột mà do khiếm khuyết đưa đến tiêu chảy. Đó là các chế phẩm có chứa các vi sinh vật có ích (vi khuẩn, nấm men) đôi khi kèm theo môi trường nuôi cấy các vi sinh vật này (để bổ sung vitamin nhóm B, acid lactic). Thuốc loại này còn được gọi là thuốc “probiotic” (probiotic tạm dịch là “trợ sinh” tức cung cấp các mầm sống là vi sinh vật). Thường chứa chủng vi khuẩn Lactobacillus (L. acidophilus, L. casei, L. rhamorosus…), Bifidus, nấm men Sacharomyces (S.boulardii…). Không chỉ được dùng trị tiêu chảy do rối loạn tạp khuẩn ruột (do bệnh đường tiêu hóa hay do dùng kháng sinh), các nghiên cứu gần đây cho thấy thuốc “probiotic” có thể dùng để giảm cholesterol máu (dư mỡ trong máu), giúp cải thiện tình trạng ruột không dung nạp lactose là loại đường chứa trong sữa (có một số người do trong ruột không có men lactase để tiêu hóa đường lactose nên không uống được sữa, uống vào là bị khó tiêu, tiêu chảy), đặc biệt, thuốc “probiotic” có thể kích thích hệ miễn dịch ở đường tiêu hóa. Gần đây nhất, có công trình nghiên cứu cho thấy người mẹ mang thai dùng thuốc chứa Lactobacillus và sau khi sinh vẫn tiếp tục dùng trong thời gian cho con bú, có thể giúp đứa trẻ ngừa một số bệnh dị ứng ngoài da như eczema (chàm).
Thuốc ổn định tạp khuẩn ruột được bào chế ở dạng gói bột hoặc dạng viên nang chứa bột, khi uống vào ruột, bột là các vi sinh vật sẽ hồi sinh và phát huy tác dụng. Do thuốc có nguồn gốc vi sinh vật, nên lưu ý:
- Bảo quản thuốc nơi mát, tránh nhiệt độ
- Nên uống với nước lã đun sôi để nguộ Không nên hòa với nước nóng trên 500C trước khi uống (nếu thuốc chứa nấm men hòa vào nước nóng trên 500C nấm men sẽ chết, xem như mất tác dụng).
- Nếu thuốc chứa nấm men (như Bioflor) không được dùng chung với kháng sinh kháng nấm (uống chung, thuốc kháng nấm sẽ diệt nấm men).
- Có thuốc có thể uống chung với nhiều loại kháng sinh (như Antibio, Antibiophilus) nhưng vẫn không được uống chung với tetracyclin vì sẽ cản trở sự hấp thu của tetracyclin qua niêm mạc ruột vào máu, tetracyclin mất tác dụ
- Luôn nhớ biện pháp hàng đầu trong điều trị tiêu chảy cấp đặc biệt ở trẻ con, là bù nước và chất điện giải (tức dùng gói ORESOL), trước khi tính chuyện dùng thuốc cầm tiêu chảy.
- Dùng chế phẩm thuốc ổn định tạp khuẩn ruột chẳng khác nào cấy lại các vi sinh vật có ích trong ruột, vì vậy, hãy nhớ đến một loại thực phẩm cũng có cơ chế tác dụng như thế, đó là yaourt (ta gọi là sữa chua). Hãy ăn yaourt khi bị rối loạn tạp khuẩn ruột hoặc để ngừa tiêu chảy do sử dụng kháng sinh uố Yaourt ngoài các chất bổ dưỡng còn chứa các yếu tố “probiotic” giúp cân bằng hệ tạp khuẩn ruột của chúng ta.