Thạch tùng răng – một loài phân bố rất hạn hẹp ở Việt Nam đang được săn lung ráo riết do được coi là một “thần dược” chữa trị bệnh Alzheimer.
Cánh thợ săn thảo dược cho biết thạch tùng răng được bán theo đặt hàng từ một nhóm người kinh doanh dược liệu đến từ Đài Loan, với giá 300 USD/kg. Loài thảo dược thạch tùng răng có tầng phân bố không nhiều tại một số cánh rừng ẩm thấp (mọc là là mặt đất), hỗn giao giữa lá rộng và lá kim trên cao nguyên Lang Bian.
Thạch tùng răng cưa (Huperzia serrata (Thunb.) Trevis, tên đồng nghĩa – synonym là Lycopodium serratum Thunb.) là một loài thân thảo, thuộc họ Thông đất (Lycopidiaceae) thường bì sinh ở những cành cây, hốc cây hoặc bề mặt đá, đất mùn ở dưới tán rừng quanh năm ẩm ướt, độ mùn cao, ở độ cao trên 1000m so với mặt nước biển (vành đai á nhiệt đới, ví dụ Langbiang ở Lâm Đồng, Sapa ở Lào Cai hoặc Puxailaileng ở Nghệ An), cao 10 – 40 cm, thân đơn hay lưỡng phân 1-2 lần, hình trụ. Lá hình bầu dục, đầu nhọn, dài 1,5 cm, rộng 0,3 cm, phiến lá tương đối mỏng, nổi rõ gân giữa, mép lá có răng cưa. Túi bào tử ở nách lá hình thận màu vàng tươi.
Loài cây dược liệu này được biết nhiều ở Trung Quốc dưới tên là Qian Ceng Ta, trong các bài thuốc chữa các bệnh bầm máu, rách cơ, sốt và tâm thần phân lập. Còn ở các nước phương Tây, đặc biệt là Hoa Kỳ, thạch tùng răng cưa được sử dụng như thức ăn bổ trợ, bán rộng rãi trên thị trường. Ở Đài Loan, loài cây này đang được xem là “thần dược”, có khả năng tuyệt diệu trong việc chữa bệnh teo não, nhất là căn bệnh mất trí nhớ Alzheimer….
Hoạt chất chính của thạch tùng răng cưa là Huperzine. Chất này được các nhà khoa học Trung Quốc cô lập lần đầu tiên vào năm 1948, và các thí nghiệm lâm sàng cũng như các ứng dụng điều trị đều đã được tiến hành ở quốc gia này.
Sau khi các công trình nghiên cứu của các nhà khoa học Trung Quốc được công bố, các nhà khoa học phương Tây kết luận rằng chất này có tác dụng trong việc chữa trị các bệnh về trí nhớ, đặc biệt là bệnh Alzheimer của người già. Alcaloide này có khả năng xuyên qua hàng rào mạch máu não và tác động trực tiếp lên não bộ với liều lượng rất thấp tính bằng microgram. Chất alcaloid trong cây Thạch tùng có tác dụng ức chế enzym acetyl – cholinesterase khá mạnh, do đó cải thiện được trí nhớ
Tại Pháp từ năm 2007, việc trị bệnh Alzheimer được coi là vấn đề quan tâm hàng đầu của quốc gia.
Theo nhiều nhà khoa học, cây thạch tùng răng cưa cần được quan tâm nghiên cứu và khai thác ứng dụng trong điều trị các bệnh rối loạn về trí nhớ, nhất là Alzheimer. Tại Việt Nam, rất nên đặt ra vấn đề bảo tồn nguồn gien quý hiếm này, song song với việc tổ chức gây trồng và từng bước nghiên cứu, sản xuất, biến thạch tùng răng cưa thành hàng hóa cung cấp cho thị trường trong, ngoài nước.
anhtai.bvn (sưu tầm)