Mọi người thường dùng câu danh ngôn của người xưa “gà gáy sáng dậy tập luyện” để cổ vũ mình và người khác, hãy .dậy sớm để tập luyện, rèn luyện ý chí. Có một số người vừa sáng ra nghe thấy tiếng gà gáy báo sáng hoặc chuông đồng hồ kêu lên là đã bật dậy khỏi giường, vội vàng chạy ra ngoài trời tập luyện thể thao thể dục. Nhưng làm như vậy đối với sức khỏe có thích hợp không?
Chúng ta thử xét xem tình trạng của cơ thể trước và sau lúc sáng sớm tinh mơ như thế nào nhé!
Khi người ta ngủ, tế bào thần kinh của đại não ở trong trạng thái ức chế có tính chất bảo vệ, do đó mà ở trong tình trạng được nghỉ ngơi. Hoạt động của các nội tạng trong cơ thể cũng đang trong tình trạng uể oải, chậm chạp, tim đập giảm, chậm lại, huyết áp hơi thấp, hô hấp nhỏ, chậm chạp, sự thay cũ đổi mới và chuyển hóa chậm, thân nhiệt có hơi hạ thấp. Ngay lượng dịch vị tiết ra và lượng sinh thành nước tiểu cũng giảm thiểu, cơ bắp toàn thân rệu rã.
Buổi sáng tinh mơ, vừa ngủ dậy, cơ thể chưa hoàn toàn tỉnh táo, chỉ mới là thúc đẩy một số cực ít tế bào não trong đại não đang trong giấc ngủ tỉnh dậy. Lúc đó, trạng thái ức chế của hệ thần kinh trung khu vừa mới qua đi, đại bộ phận tế bào còn ở trong trạng thái lơ mơ nửa ngủ nửa tỉnh chứ chưa nói đến bộ phận các tổ chức, cơ quan và tế bào khác nữa, đại bộ phận các tạng và cơ bắp trong toàn thân vẫn đang trong trạng thái nửa ngủ, rất lỏng nhão.
Có thể rất nhiều người đều đã từng trải qua tình trạng như thế. Sáng ra mắt còn đang lim dim ngái ngủ đã vội dậy đi đánh răng, lúc đó thường sẽ cảm thấy người nôn nao thế nào ấy, có thể bạn cho rằng đó là do bàn chải đánh răng đã kích thích họng sinh ra hiện tượng đó, nhưng vì sao buổi tối khi đánh răng súc miệng lại không thấy có hiện tượng đó? Đó chính là vì họng và dạ dày của người ta chưa hoàn toàn thức tỉnh, hễ gặp phải lạnh hoặc những kích thích của các nhân tố khác thì sẽ lập tức sinh phản ứng “cự tuyệt”. Những người lái xe ô tô cũng đều biết nếu vừa mới ngủ dậy đã lái ngay xe chạy trên đường thì thường vẫn cảm thấy tinh lực không được dồi dào cho lắm, phản ứng của mắt, của tai, của não, của tay và của chân không nhạy cảm, không nghe theo sự điều khiển của tay lái, lúc bấy giờ rất dễ xảy ra nguy hiểm. Điều này nói lên là muốn cho đại não và thần kinh ngoại biên tỉnh táo hẳn đều phải có một thời gian chứ không thể ngay tức khắc được.
Nếu sau khi vừa ngủ dậy đã tiến hành ngay hoạt động thể thao thể dục mạnh mẽ tức khắc, do vì nội tạng và cơ bắp vẫn chưa đi vào trạng thái làm việc bình thường, thiếu sự bảo vệ đã phải thừa nhận ngay lượng vận động mạnh mẽ, thì lúc đó rất dễ sinh ra siêu phụ tải và sẽ bị tổn thương nhiều.
Quy luật sinh lý của con người là ban ngày chủ yếu nhờ vào thần kinh giao cảm có tính hưng phấn để chi phối hoạt động của cơ thể, đến tối và về đêm lại do thần kinh phó giao cảm có tính ức chế chủ quản, do đó mà hình thành nhịp điệu sinh hoạt đêm nghỉ, ngày làm việc. Nếu khi thần kinh phó giao cảm vẫn chưa “giao ban” một cách thuận lợi cho thần kinh giao cảm, mà đã bò dậy để làm việc hoặc vận động thì rất dễ “ngã lăn kềnh”, hiệu quả của làm việc và vận động cũng không thể nào tốt được.
Vì vậy cho nên, sau khi ta thức dậy, tốt nhất nên nằm lại trên giường một lát, đặc biệt là những người huyết áp thấp, nếu như vừa tỉnh dậy đã lập tức ra khỏi giường ngay dễ chóng mặt, choáng váng trong khoảnh khắc rất dễ bị ngã. Người già, trước khi ra khỏi giường còn cần nằm trên giường duỗi thẳng chân, dang tay và vươn vai cho thật thư giãn các khớp xương tay chân, và cơ bắp, ngồi lên định thần một lát rồi hãy xuống giường. Hoạt động sau khi ra khỏi giường cũng không nên mạnh mẽ quá, tốt nhất là đi bộ, tập thể dục nhẹ nhàng hoặc vận động một cách khoan thai, nhẹ nhàng, êm dịu. Còn những vận động thể thao tương đối mạnh mẽ thì cần tiến hành sau khi ngủ dậy khoảng một giờ trở ra. Lúc đó các bộ phận của cơ thể đã từng bước đi vào trạng thái làm việc, như vậy khó bị tổn thương, hiệu quả vận động cũng sẽ tốt hơn.