Phân loại các loại quả khô, cho ví dụ
Qủa khô: Là quả khi chín, vỏ quả giữa khô đét lại. Quả khô có thể tự mở hoặc không tự mở để hạt thoát ra ngoài. Gồm các kiểu sau:
– Qủa khô không tự mở. Quả khi chín không tự giải phóng hạt ra khỏi quả.:
+ Qủa đóng (quả bế): Quả khô có vỏ dai, ít nhiều hóa gỗ, không dính với vỏ hạt và khi chín không tự mở. Quả đóng có thể sinh ra từ bầu gồm nhiều lá noãn dính liền nhau, nhưng chỉ có một ô, chứa một noãn, sau phát triển thành một hạt. Kiểu này đặc tưrng cho họ Cúc như quả của cây Bồ công anh, Nhọ nồi v.v. Nếu quả đóng sinh ra từ bầu có hai lá noãn. mỗi ô hình thành một quả đóng nhưng dính nhau chung ở một cuống thì gọi là quả đóng đôi (họ Cần ) hoặc trong mỗi ô lại có một vách giả chia bầu thành 4 ô biến thành 4 quả đóng nhưng cũng dính chung ở một cuống, tạo thành quả đóng tư (họ Bạc hà). Mỗi quả đóng đôi hoặc đóng tư này gọi là quả liệt.
+ Qủa thóc: Quả khô không tự mở. có vỏ quả dính liền với vỏ hạt. Đây chính là do lớp nội nhũ của hạt nằm ngày dới vỏ quả. Loại này đặc trưng cho họ Lúa như quả Lúa, quả Ngô mà dân gian gọi là
“hạt lúa”, “hạt ngô”.
– Quả khô tự mở. Quả khi chín. vỏ quả tự mở để phát tán hạt ra ngoài.
+Qủa đại: Quả cấu tạo bởi một lá noãn có một ô. Khi chín tự mở theo đường hàn của mép lá noãn thành một kẽ nứt dọc hoặc rất ít trường hợpmở theo đường sống lá noãn. Ví dụ quả cây hoa Lalét.
+Qủa loại đậu : Quả khô tự mở, được hình thành từ một lá noãn có một ô, trong chứa nhiều hạt. Khi chín được mở ra bởi hai kẽ nứt là đường hàn của mép lá noãn và sống lá noãn. Đặc trưng cho nhiều cây trong bộ Đậu như Đậu xanh, Keo giậu. Một số đại diện của họ Đậu có quả mọng, mọng nước như quả cây Me, hoặc có các vách giả chia các ngăn đựng hạt như quả cây Ô môi. Ở các cây Thóc lép , Hòe có các quả bị thắt lại từng khúc Ở các hạt, khi chín không tự mở
+ Qủa loại cái: Quả khô tự mở, cấu tạo bởi hai lá noãn dính với nhau ở mép. qua khung của bầu. Giữa khung đó là một vách giả chia bầu thành hai ô. Hạt đính thành hai dãy dọc theo khung này. Khi chín quả mở bỏi 4 kẽ nứt dọc theo hai bên khung này để tách ra thành hai mảnh vỏ còn khung mang hạt vẫn dính với cuống quả. Đây là kiểu quả đặc trưng cho các cây thuộc họ cải.
+Qủa hộp: Quả khô tự mở, được hình thành từ bầu một ô, do 2-3 lá noãn dính liền nhau. Khi chín, quả đợc mở ra theo đường nứt vòng ngang giữa quả, tạo thành hai phần rộng như cái hộp với cái nắp đậy. Trong hộp chứa các hạt. Ví dụ: quả cây Mã đề, Hoa mào gà
+ Qủa nang: Gồm những loại quả khô tự mở không thuộc các kiểu trên. Chúng được hình thành từ bầu có hai hay nhiều lá noãn dính liền nhau. Người ta phân biệt các nang dựa theo cách nứt của quả:
* Quả nang cắt vách: Quả đợc mở theo đường hàn liến của mép lá noãn hoặc mở theo cách chẻ đôi vách ngăn để tách riêng từng lá noãn rồi mỗi lá noãn lại mở như một đại, nghĩa là mở theo đường hàn của mép lá noãn Mỗi lá noãn mang một dãy hạt (đối với bầu nhiều ô, dính noãn trung trụ). Ví dụ: quả cây Canhkina
* Qủa nang chẻ ô: Mở dọc theo đường sống lưng của mỗi lá noãn để tạo thành số mảnh vỏ bằng số lá noãn (còn gọi là quả nang mở lng). Như vậy mỗi mảnh vỏ gồm có hai nửa của hai lá noãn xếp cạnh nhau. Ví dụ: quả của cây họ Hành như Bách hợp.
* Qủa nang hủy vách: Khi chín sẽ mở ra tử các kẽ nứt đặt ở hai bên đường hàn của mép lá noãn. Nếu bầu có một ô, đính noãn bên, do ba lá noãn hợp thì khi chín sẽ mở thành sáu mảnh vỏ, trong đó có ba mảnh vỏ có hạt còn ba mảnh khác khôngmang hạt; các mảnh vỏ này thờng dính nhau ở hai đầu của quả, chỉ tách ra ở giữa, tạo thành dạng quả như cái đèn lồng. Nếu bầu gồm nhiều ô, đính noãn trung trụ như quả Cà độc dược.
* Qủa nang nứt hỗn hợp: Là loại quả nang khi chín đợc mở bằng cách hỗn hợp cả 3 cách trên. Cách nứt này có thể làm hạt bay đi rất xa. Ví dụ: quả Thầu dầu.
*Qủa nang nứt răng: Quả nang loại này từ hoa có bầu một ô, đính noãn trung tâm, nứt bằng các kẽ nứt xuất hiện ở phía đầu quả còn phía gốc quả vẫn dính hến. Các hạt mang bởi một cái cột ở giữa quả. Ví dụ: quả Cẩm chướng
*Quả nang nứt lỗ: Loại quả này khi chín sẽ nứt ra các lỗ nhỏ để cho hạt ra ngoài. Các lỗ thường đặt ở phía trên của quả cho nên hạt rơi vãi ra khi bị lắc mạnh. Ví dụ: quả cây Mõm chó (l~2 lỗ) hoặc quả cây Thuốc phiện (có một hàng lỗ ở ngay dới núm nhụy còn tồn tại trên quả) .