Trong đó: UV: thể tích nước tiểu (ml/ giờ).
Una: nồng độ na niệu (mmol/l), Sna: nồng độ natri máu (mmol/l).
Uk nồng độ kali niệu (mmol/l).
Ví dụ: người bệnh nam 40 tuổi nặng 60 kg, tăng natri máu do mất nước qua đường thận, natri máu 168mmol/l, natri niệu 168mmol/l, kali niệu 68mmol/l, tiểu 100 ml/giờ.
+ Lượng nước thiếu tính theo công thức: 6 lít, giảm trong 48 giờ tương đương 125ml/giờ.
+ Lượng nước mất qua mồ hôi và phân: 30 ml/giờ.
+ Lượng nước mất qua nước tiểu: 50 ml/giờ. Do vậy lượng nước thiếu hụt, cần bù ở người bệnh là: 205 ml/giờ.
Tỷ lệ natri cần giảm
Người bệnh tăng natri cấp (tăng natri trong vòng 24 giờ) cần được điều chỉnh nhanh chóng bởi vì tăng natri cấp tính dẫn đến tổn thương thần kinh không hồi phục do hủy myelin. Ở những người bệnh này nên đưa natri máu gần mức bình thường trong vòng 24 giờ.
Người bệnh tăng natri máu mạn (tăng natri máu trên 24 giờ), cần điều chỉnh natri máu khoảng 10 mEq trong 24 giờ.
Công thức điều chỉnh Natri:
N = (Natri dịch truyền – Natri máu) / (Lượng nước cơ thể + 1)
Trong đó: N là số mmol Natri máu thay đổi khi truyền 1 lít dịch
Chọn dung dịch thích hợp
Điều trị tăng natri máu có giảm thể tích: nên lựa chọn dịch muối 0,9% để khôi phục lượng nước thiếu hụt.
Điều trị tăng natri máu đẳng tích: Nên dùng natriclorua 0,45%.Nếu mức lọc cầu thận giảm có thể dùng lợi tiểu để tăng bài tiết natri qua nước tiểu.
Tăng natri máu có tăng thể tích: Nên sử dụng glucose 5% để làm giảm áp lực thẩm thấu máu. Lợi tiểu quai có thể tăng đào thải natri qua thận.
Trong trường hợp tăng natri máu nặng và suy thận nặng nên chỉ định lọc máu ngắt quãng để điều chỉnh natri máu.
Đái tháo nhạt trung ương bù dung dịch truyền có natri kết hợp với desmopressin acetate (minirin).
Nồng độ natri trong 1 số loại dịch
Natriclorua 0,45 % có nồng độ natri là 77 mmol/l.
Natriclorua 0,9 % có nồng độ natri là 154 mmol/l.
Glucose 5% : nồng độ natri là 0 mmo/l.
Chú ý:
Theo dõi điện giải đồ 6 giờ /lần, áp lực thẩm thấu máu và niệu 1 lần/ngày cho đến khi natri về bình thường.
Áp lực thẩm thấu máu ước tính = 2 natri + glucose.
Kiểm soát đường máu nếu đường máu cao.
Theo dõi sát dịch vào và dịch ra của người bệnh.
Tìm và điều trị nguyên nhân
Tìm và điều trị nguyên nhân gây tăng natri máu.
Tiên lượng và biến chứng
Những người bệnh tăng natri máu tiên lượng rất nặng, do vậy thầy thuốc cần phải phát hiện sớm để xử trí kịp thời.
Người bệnh điều chỉnh hạ natri máu quá nhanh dẫn đến tổn thương não không hồi phục do tổn thương myelin.