Kiểm nghiệm lipid

Quan sát màu sắc, thể chất, mùi vị… của dầu mỡ để phân biệt từng loại dầu mỡ hoặc để sơ bộ đánh giá phẩm chất của dầu mỡ (dầu mỡ bị oxy hoá có mùi khét).

   

Độ tan, độ nhớt, độ sôi, tỷ trọng, năng suất quay cực…

– Chỉ số acid

– Chỉ số este

– Chỉ số xà phòng

– Chỉ số acetyl

– Chỉ số iod

Dầu có chỉ số iod từ 150 – 180 được gọi là dầu khô, từ 100 – 150 là dầu nửa khô và từ 75 – 100 là dầu không khô.

Người ta thường nhận thấy dầu có chỉ số iod cao thì chỉ số khúc xạ cao, ví dụ dầu hạt bông, dầu hạt thuốc phiện.

Hiện nay có thể dùng các phương pháp sắc ký để phân tích các thành phần cấu tạo của dầu mỡ nói riêng và của chất béo nói chung.

Sắc ký lớp mỏng có thể tách riêng các hỗn hợp acylglycerol, hoặc các hỗn hợp acid béo sau khi thuỷ phân. Bên cạnh đó, phương pháp này còn xác định được các chất đi kèm theo như vitamin, các hợp chất sterid, các hydrocarbon và các sản phẩm phân huỷ của dầu mỡ. Chất hấp thụ ở đây hay dùng silicagen, nhôm oxy ít được sử dụng vì nó có tác dụng đến dầu mỡ như thuỷ phân hoặc tạo ra các đồng phân mới. Dung môi khai triển thì tuỳ theo từng loại mà lựa chọn. Để tách các hỗn hợp mono, di và triacylglycerol có thể dùng hỗn hợp ether dầu hoả và 10 – 50% ether ethylic. Để phân tích các acid béo tự do có thể dùng hệ dung môi trên và thêm vào 1 – 2% acid acetic. Thuốc thử hiện màu có thể dùng hơi iod, rhodanin B, acid sulfocromic, 2’, 7’- diclofluorescerin v.v… Kết quả phân tích bằng sắc ký lớp mỏng thường hạn chế, vì thành phần cấu tạo của dầu mỡ khá phức tạp, vì vậy cần áp dụng các kỹ thuật tách trong sắc ký lớp mỏng như kỹ thuật chạy nhiều hệ dung môi khác nhau trên cùng một bản mỏng, kỹ thuật tách 2 chiều v.v… để thu được những kết quả tách tốt hơn.

Phương pháp sắc ký khí có thể tách từng acid béo trong hỗn hợp các acid béo dưới dạng metyleste bay hơi được. Kết quả thu được không những có thể định tính mà còn có thể định lượng từng acid béo cấu tạo trong dầu mỡ.

Phương pháp sắc ký lỏng cao áp đặc biệt thích hợp, bởi vì có thể phân tích trực tiếp không cần qua sự biến đổi hoá học nào. Kết quả phân tích có thể cho biết cấu tạo của từng loại acylglycerol, các chất đi kèm theo và sản phẩm phân huỷ.

Đối với một số dầu mỡ qúy như dầu cá, thường hay bị giả mạo với dầu parafin. Muốn phát hiện ta thuỷ phân dầu mỡ, nếu là dầu parafin thì không bị xà phòng hoá nên không tan trong dung dịch kiềm và làm cho dung dịch bị đục.

Ngoài ra người ta còn dùng các phản ứng đặc hiệu, lợi dụng các tính chất vật lý như: Về độ tan, độ nhớt v.v… để phát hiện từng loại dầu mỡ.