Khám 12 dây thần kinh sọ não – triệu chứng học

Cách phân loại và gọi tên các dây thần kinh sọ não như chúng ta biết ngày nay là do một sinh viên y khoa người Đức tên là Samuel Soemmering (1755 – 1830) mô tả đã hơn 2 thế kỷ nay.

Đặc điểm của các dây thần kinh sọ não

• Về giải phẫu chúng cùng xuất phát hoặc kết thúc ở thân não (trừ dây I, II và dây XI: dây II về bản chất là một thuỳ não thu nhỏ, dây XI có nguyên tuỷ nằm ở tuỷ sống), phần lớn các dây thần kinh sọ tách khỏi não ờ mặt bụng của thân não (trừ dây IV, tách khỏi não từ mặt lưng của thân não).
• Về chức năng chúng đều là các dây thần kinh ngoại vi như các dây thần kinh tuỷ sống; có chức năng vận động, cảm giác, thực vật, dinh dưỡng và phản xạ. Tuy nhiên, không phải dây thần kinh nào cũng có đầy đủ các chức năng kể trên, có những dây chỉ có một hoặc hai trong các chức năng trên, cụ thể như sau:

+ Nhóm các dây thuần vận động:

Dây III, IV, VI, XI và dây XII.

+ Nhóm các dây thuần cảm giác:

Dây I, II, VIII.

+ Nhóm các dây có chức năng hỗn hợp:

Dây V, VII, IX, X.

• Trên lâm sàng những tổn thương ở đoạn trên nhân sẽ gây liệt trung ương, còn những tổn thương từ nhân ra sẽ gây liệt ngoại vi các dây thần kinh sọ não tương ứng.

Tên và chức năng của các dây thần kinh sọ não

Bảng 2.1. Tên và chức năng của các dây thần kinh sọ não

Các vị trí giải phẫu quan trọng của các dây thần kinh sọ não

Bảng 2.2. Vị trí giải phẫu quan trọng của các dây thần kinh sọ não