Đông y điều trị bệnh Suy nhược thần kinh

Suy nhược thần kinh còn gọi là bệnh tâm căn suy nhược, là một bệnh được miêu tả trong phạm vi nhiều chứng bệnh: kinh quý, chính xung, kiện vong (quên) đầu thống (đau đầu), di tinh, thất miên (mất ngủ) của đông y.

Nguyên nhân gây ra bệnh do sang chấn về tinh thần (lo nghĩ hoạt động thần kinh căng thẳng quá độ) tình trạng địa tạng thần kinh yếu (tiên thiên không đầy đủ) đưa đến sự rối loạn công năng (tinh khí thần) của các tạng phủ đặc biệt là tâm, can, tỳ, thận.

1. ĐIỀU TRỊ THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN

Phân loại các thể bệnh và cách chữa của đông y cũng gần giống sự phân chia các giai đoạn, rối loạn thần kinh chức năng và cách chữa bệnh chủ yếu là dùng tâm lý liệu pháp và khôi phục lại sự cân bằng giữa hưng phấn và ức chế của vỏ não trong y học hiện đại.

Tâm và can

Tương ứng với trạng thái hưng phấn tăng và do sang chấn tinh thần gây ra bệnh.

Triệu chứng: tinh thần uất ức, hay phiền muộn, đầy tức, hay thở dài. Bụng trướng, đầy hơi, ăn kém, rêu lưỡi trắng, mạch huyền.

Phương pháp chữa: sơ can, lý khí, an thần (lý khí giải uất, sơ can giải uất, an thần)

Bài thuốc

Bài 1

Câu đằng                  12  gam                 Tô nghạnh                 8 gam

Cúc hoa                       8  gam                 Hương phụ                8 gam

Thảo quyết minh      12  gam                 Chỉ xác                       8 gam

Cam thảo dây           12  gam

Bài 2. Tiêu dao thang gia giảm

Sài hồ                         12  gam                  Bạc hà                        8 gam

Hoàng cầm        12 gam                           Uất kim                      8 gam

Phục linh                     12 gam                 Hương phụ                   8 gam

Bạch thược                 12 gam                 Chỉ xác                         8 gam

Thanh bì                       8 gam                 Táo nhân                      8 gam

Cam thảo                      6 gam                 Đại táo                         12 gam

Ngày uống 1 thang.

Bài 3. Lý khí giải uất thang

Hương phụ                   8 gam                 Chỉ xác                         8 gam

Uất kim                         8 gam                 Phục linh                     12 gam

Bạch tật lê                     8 gam

Nếu hưng phấn tăng (uất hóa hoả) mặt đỏ, miệng đắng, thêm đan bì 8 gam, chi tử 12 gam. Nếu hay hồi hộp ngủ mê, rêu lưỡi vàng, mạch huyền hoạt (đàm hỏa uất kết) thêm trúc nhự 6 gam, bán hạ chế 8 gam… Nếu khó thở tức ngực, cảm giác khó nuốt (đàm khí trở trệ) thêm tô ngạnh 8 gam, hậu phác 8 gam, bán hạ chế…

Châm cứu: châm các huyệt: Thái xung, Nội quan, Thần môn, Tam âm giao.

Nếu nhức đầu, châm Phong trì, Bách hội, Thái dương. Nếu đàm hoả, đàm thấp thêm huyệt Túc lâm khấp, Đởm du…

Can thận âm hư

Tương ứng với giai đoạn ức chế thần kinh giảm, thường chia làm mấy thể:

• Âm hư hỏa vượng

ức chế giảm hưng phấn tăng (âm hư dương xung).

Triệu chứng: hoa mắt, chóng mặt nhức đầu, ù tai, hay quên, hồi hộp hay xúc động, vui buồn thất thường, ngủ ít, hay nằm mê, miệng khô, họng khô, người nóng bừng bừng, táo bón, nước tiểu đỏ, mạch huyền tế sác.

Phương pháp chữa tư âm giáng hoả, bình can tiền dương, an thần.

Bài thuốc

Bài 1

Kỷ tử                       12 gam                    Cúc hoa                        8 gam

Sa sâm                     12 gam                    Câu đằng                   16 gam

Thạch hộc               12 gam                    Hạ khô thảo               12 gam

Mạch môn               12 gam                    Long cốt                     16 gam

Chu sa                     0,6 gam

Nếu tinh thần hoảng hốt, hay xúc động thêm cam thảo 8-12 gam. Nếu hoa mắt chóng mặt, hồi hộp thêm chân châu mẫu (vỏ trai 40 gam) mẫu lệ 12 gam.

Bài 4. Nếu triệu chứng thiên về thận âm hư gây hội chứng tâm thận bất giao, có các triệu chứng: mất ngủ, hồi hộp, nhức trong xương, đau lưng, di tinh, ù tai, hay quên dùng bài lục vị gia thêm các vị: Ngũ vị tử, toan táo nhân 8 gam, thạch hộc 8 gam₍ hoàng liên 4 gam.

Châm cứu: châm bố Thận du, Thái khê, Tam âm giao, Thái xung, Nội quan, Thần môn, căn cứ vào các triệu chứng khác.

Nhức đầu, thêm các huyệt tại chỗ.

• Tâm, can thận âm hư

Nặng về ức chế giảm, ít triệu chứng và hưng phấn tăng.

Triệu chứng: đau lưng, ù tai, di tinh, ngủ ít, hồi hộp, nhức đầu, tiểu tiện trong, đại tiện ít táo, miệng ít khô, mạch tế.

Phương pháp chữa: bổ thận âm, bổ can huyết, an thần cố tinh, có thể thêm một số thuốc trợ dương: Thỏ ty tử, ba kích, tục đoạn, cẩu tích…

Châm cứu: như trên.

• Tâm tỳ hư

ức chế thần kinh giảm, kèm theo suy nhược nhiều.

Triệu chứng: ăn kém, ngủ ít, dễ hoảng sợ, sút cân, người mệt mỏi, hai mắt thâm quầng, hồi hộp, ít nhức đầu, rêu lưỡi trắng, mạch nhu tế hoãn.

Phương pháp chữa: kiện tỳ an thần.

Bài thuốc

Bài 1

Bạch truật                  12 gam                 Long nhãn                     8 gam

Hoài sơn                     12 gam                 Táo nhân                       8 gam

Châm cứu: châm bổ Tỳ du, Vị du, Túc tam lý, Nội quan, Tam âm giao, Thần môn.

• Thận âm, thận dương hư

Tương ứng với thể ức chế và hưng phân thần kinh đều giảm.

Triệu chứng: sắc mặt trắng, tinh thần uỷ mị, lưng gối mỏi yếu, di tinh, liệt dương, lưng, chân tay lạnh, sợ lạnh, ngủ ít, tiểu tiện trong dài nhiều lần, lưỡi nhạt, mạch trầm vô lực.

Phương pháp chữa: ôn thận dương, bổ thận âm, an thần, cố tinh.

Bài thuốc

Bài 1

Bài 3. Hữu quy hoàn gia giảm

Châm cứu: cứu các huyệt Quan nguyên, Khí hải, Thận du, Mệnh môn, Tam âm giao. Châm bổ: Nội quan, Thần môn.

Chữa bệnh suy nhược thần kinh phải chú ý đến phương pháp chữa bệnh tâm lý, động viên tính tích cực chủ quan của người bệnh bằng cách giải thích cơ chế gây bệnh để người bệnh hưởng ứng các phương pháp chữa của thầy thuốc.

Sau khi các triệu chứng đã đỡ cần củng cố kết quả chữa bệnh bằng các chế độ công tác thích hợp, dùng thuốc bột, thuốc viên một thời gian nhằm củng cố quá trình ức chế thần kinh, thường dùng các loại lục vị hoàn, quy tỳ hoàn, hướng dẫn cho người bệnh một số phương pháp tự chữa bệnh như xoa bóp, khí công, dưỡng sinh, thể dục…

Theo kết quả nghiên cứu của Khoa Nội II Viện Y học cổ truyền điều trị 400 bệnh nhân thần kinh bằng phương pháp biện chứng luận trị của y học cô truyền.

Thấy: Loại tốt                           180 bệnh nhân chiếm tỷ lệ 45%

Loại khá                       172 bệnh nhân chiếm tỷ lệ 43 %

Loại trung bình                40 bệnh nhân chiếm tỷ lệ 10%

Loại kém                               8 bệnh nhân chiếm tỷ lệ 2%

2. ĐIỀU TRỊ THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI

Xem thêm:

Phác đồ điều trị mất ngủ

• Điều trị triệu chứng

+ Giai đoạn 1 an thần (seduxen), meprobamat,

+ Giai đoạn 2 Bromua kali, canxi (để tập trung quá trình ức chế hưng phấn).

+ Giai đoạn 3 Brumua, caíein (tăng hưng phấn)

• Liệu pháp vật lý xoa bóp, thể dục.
• Rối loạn thực vật nội tạng.

Novocain 5% tiêm động mạch 10 – 30 ml/lần.

• Điều trị các bệnh mạn tính kèm theo.
• Bồi dưỡng cơ thể, chú ý chất dinh dưỡng cần thiết cho hoạt động não.
• Cải thiện và hợp lý hóa điều kiện sinh hoạt và lao động.

Loại trừ tác động của sang chấn tâm thần nắm được sang chấn tâm thần chủ yếu đã gây ra bệnh.

+ Giải thích cho bệnh nhân hiểu rõ căn nguyên bệnh và thuyết phục bệnh nhân tin tưởng vào toàn bộ kế hoạch điều trị.

+ Kết hợp với các thuốc giải lo âu, giải thích và ám thị cho bệnh nhân mất trạng thái lo âu.

+ Bồi dưỡng nhân cách bệnh nhân bằng biện pháp thư giãn luyện tập.