Bỏng là một bệnh thuộc diện cấp cứu ngoại khoa do nhiều nguyên, nhân gây ra; dầu lửa, nước sôi, điện và hoá chất (acid, vôi, v.v..).
Mức độ nặng nhẹ được căn cứ theo độ nông sâu của tổn thương (thường chia 3 độ) và diện tích tổn thương của bỏng (nhỏ, trung bình, nặng, rất nặng).
Bỏng nặng phải được cấp cứu kịp thời bằng các phương pháp của y học hiện đại. Sau đây xin giới thiệu sự phân loại theo các giai đoạn của bỏng và phương pháp chưa bỏng của Đông y.
GIAI ĐOẠN ÂM HƯ DƯƠNG THOÁT HAY GIAI ĐOẠN CHOÁNG DO BỎNG
Triệu chứng: xuất huyết tương ở da thành nốt phỏng, phiền táo, bí đái hoặc đái ít, tinh thần uỷ mị, thở ngắn, sắc mặt trắng bệch, tay chân lạnh, huyết áp hạ, rêu lưỡi khô, mạch vi tế sác.
Phương pháp chữa: dưỡng âm sinh tân, hồi dương cứu thoát.
Bài thuốc: Bài Sâm phụ thang kết hợp với Sinh mạch tán gia giảm:
Nhân sâm 5g Mạch môn 12g
Phụ tử chế 12g Sinh địa 16g
Ngũ vị tử 6g Huyền sâm 16g
GIAI ĐOẠN HOÁ ĐỘC HAY GIAI ĐOẠN NHIÊM TRÙNG TUỲ THEO MỨC ĐỘ NHẸ, NẶNG CHIA RA
Tả nhiệt thương âm
Triệu chứng: nhiễm trùng nhẹ ngoài sa; có sốt, mật đỏ, lưỡi khô khát, đái ít, ăn không ngon, chất lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng.
Phương pháp chữa: dưỡng âm, thanh nhiệt giải độc
Bài thuốc:
Bài 1:
Hoàng liên 16g Chi tử 8g
Vỏ Núc nác 12g Sinh địa 16g
Kim ngân hoa 16g Mạch môn 16g
Bồ công anh 20g Thạch hộc 16g
Bài 2: Thuốc AD 73 bôi tại chỗ:
AD 73 là nhựa một loại cây mọc ở vùng Hoàng Liên Sơn, Bắc Thái, Cao Lạng, v.v… được dùng ở dạng thuốc mỡ, bột có tác dụng tốt chữa bỏng độ 1, 2, 3 làm thành một mảng phu vết thương không phải băng, sát trùng, mọc tổ chức hạt, liền da, khi khỏi tự bong ra.
Hoả cực thịnh
Triệu chứng: vết bỏng bị nhiễm trùng nặng, nước vàng ra nhiều, toàn thân rét run, sốt cao, tim đập nhanh, mỏi mệt, tâm phiền, bụng trướng, nước tiểu ít hay vô niệu có thể mê sảng hay co giật, lưỡi đỏ, rêu lưỡi vàng.
Thể này phần nhiều tương ứng với thể nhiễm trùng huyết.
Phương pháp chữa: như nhiễm trùng huyết (đã ghi ở bài nhiễm trùng huyết). Tại chỗ vẫn dùng AD73.
GIAI ĐOẠN KHÍ HUYẾT ĐỀU HƯ HAY GIAI ĐOẠN HỒI PHỤC CỦA BỆNH
Triệu chứng: toàn thân gầy yếu mệt mỏi, da mặt xanh, chất lưỡi nhạt, mạch tế nhược hay nhu hoãn.
Phương pháp chữa: bổ khí huyết.
Bài thuốc:
Bài 1:
| Sâm bố chính | 16g | Thục địa | 12g |
| Bạch truật | 12g | Trần bì | 8g |
| Kỷ tử | 10g | Ý dĩ | 16g |
| Hoài sơn | 16g | Hà thủ ô | 12g |
| Sa sâm | 12g | Kê huyết đằng | 12g |
Bài 2: Bát trân thang gia giảm.
Bài 3: Tại chỗ rửa vết thương:
Cây Công cộng 200g. Nấu với 500ml rửa hàng ngày.
Hoặc Hoàng bá, Sa sàng tử liều bằng nhau nấu rửa hàng ngày.
Hiện nay ở nước ngoài nhờ kết hợp Đông y với YHHĐ đã đạt nhiều kết quả (rong công tác chữa bỏng như dùng thuốc tiêm trung thảo dược chữa bỏng, các loại cao sinh cơ chống nhiễm trùng tại chỗ, vá da. v.v…