CHÂU THỤ-CÔNG DỤNG CÁCH DÙNG-CÂY THUỐC NAM

Tên khác: Châu thụ thơm, Gan tiền thơm, Bạch châu, Thạch nam.

Tên khoa học: Gaultheria fragrantissima Wall.; thuộc họ Đỗ quyên (Ericaceae).

Mô tả: Cây nhỏ cao 3m, phân nhánh nhiều; cành màu đỏ tía, không lông. Lá có phiến bầu dục tròn hay thon, dài 4-6cm, rộng 1-2cm, mép khía răng, có chấm mờ rải rác ở mặt dưới; gân phụ 5-6 cặp; cuống 5-10mm. Chùm hoa ở nách lá; hoa màu trắng hay vàng; tràng hình lục lạc dài 5mm; nhị 10, bao phấn có 2 sừng; bầu có lông trắng. Quả mọng tròn, đường kính 4-5mm, mang đài tồn tại, mập, xanh, khi chín màu đỏ tím sẫm. Hạt nhiều, dài 1mm. Ra hoa tháng 1-6, quả tháng 8.

Bộ phận dùng: Cành lá (RamulusGaultheriae).

Phân bố sinh thái: Cây mọc ở vùng núi cao thuộc các tỉnh Cao Bằng, Lào Cai, Vĩnh Phú tới Lâm Đồng. Thu hái cành lá vào mùa có hoa quả; dùng tươi cất lấy tinh dầu hay phơi khô dùng dần.

Thành phần hoá học: Toàn cây, nhất là lá và vỏ bốc ra mùi methyl salicylat. Lá chứa tới 1,25% tinh dầu. Trong lá còn có tanin, arbutin và gaultherin.

Tính vị, tác dụng: Tinh dầu thơm có tác dụng kích thích, lợi trung tiện, sát trùng. Nó gây co quắp và liệt hô hấp đối với súc vật.

Công dụng: Lá phơi khô dùng pha nước uống thơm. Quả ăn được. Thường được

dùng làm thuốc trị thấp khớp, đau dây thần kinh, chân tay nhức mỏi. Có thể lấy lá đun sôi ngâm rửa hoặc dùng tinh dầu để xoa bóp.