Vàng da – Triệu chứng bệnh gì, phải làm sao

Triệu chứng vàng da

Có người cảm thấy sắc mặt của mình không được tốt lắm, hơi xanh xao, cứ tưởng rằng chỉ do ít phơi nắng mà thôi chứ không liên quan tới tình trạng sức khỏe. Nhưng trên thực tế, khi bạn thức dậy vào buổi sáng, phát hiện nước da mình vàng thì sao ?

Hay mắc chứng bệnh vàng da ? Xin bạn hãy kiểm tra mắt của mình nếu cũng bị màu vàng, thì chắc là bị chứng vàng da rồi; nhưng mắt vẫn còn chút màu trắng nhưng những bộ phận khác trên cơ thể có màu vàng, nhất là vàng nơi lòng bàn chân và bàn tay,thì nghĩa là bạn mắc phải chứng thừa carotene chứ không phải vàng da. Có một số người thích ăn cà rốt, sẽ không sao nhưng vẫn có triệu chứng vàng trên da. Đó là vì chất diệp hồng tố trong thức ăn khiến màu da chuyển màu, cứ như mắc bệnh vàng da vậy. Tuy nhiên những người bị suy tuyến giáp, cũng có triệu chứng trên. Nhưng nói chung triệu chứng này bản thân đó không phải là một thứ bệnh, không cần quá lo lắng. Chứng bệnh vàng da là tổ chức của cơ thể bị nhiễm phải sắc tố của hồng huyết cầu (tức là sắc tố mật) mà hiện ra trên làn da khiến làn da đổi màu. Chức năng của sắc tố này đóng vai trò đưa oxy tới các bộ phận trong cơ thể. Trong tình hình thường, hồng huyết cầu có tuổi thọ là 120 ngày sau đó bị tiêu huỷ và phân giải ở lách nằm bụng trên bên trái, lách có chức năng tìm ra những hồng huyết cầu đã sống 120 ngày phân giải thành sắc tố mật và chất sắt, sau đó hai thành phần trên được quay về tuần hoàn máu. Sau khi sắc tố mật theo máu chảy vào gan tại đây được xử lý thêm, sẽ được kết hợpvới chất sắt tại tủy xương và bắt đầu làm việc trở lại. Tuỷ xương cũng là nơi hình thành hồng huyết cầu mới. Suốt quá trình này, không có thứ gì bị lãng phí, tất cả thành phần đều được thu hồi và tái tạo.

Nếu cơ chế tự nhiên toàn diện trên có sự rối loạn, dẫn tới trong máu bị tích tụ quá nhiều sắc tố mật, một là hồng huyết cầu trong tuần hoàn máu sẽ bị tiêu huỷ trước 120 ngày, khiến máu có quá nhiều sắc tố mật và chất sắt, còn một nguyên nhân khác là gan có biến chứng không thể điều tiết hàm lượng bình thường của sắc tố mật cần cho suốt quá trình tái sinh.

Khi hồng huyết cầu bị phân giải trước thời hạn 120 ngày, thông thường ta gọi là chứng thiếu máu tán huyết, nguyên nhân phát bệnh thường do tác dụng của thuốc, viêm nhiễm nặng, bất thường về hệ miễn dịch bản thân và sốt rét. Trong máu người bệnh có sắc tố mật với hàm lượng vượt quá phụ tải trong quá trình gia công của gan, dù gan khỏe cũng không thể chịu nổi. Cuối cùng sắc tố mật quá lượng này sẽ thẩm thấu từ máu tới cách tổ chức xung quanh, gồm da, mắt và khiến chúng bị nhuộm thành màu vàng.

Giả sử gan bị tổn thương bởi thuốc, khối u hay tổn thương bởi chất hoá học sẽ ảnh hưởng tới chức năng thu hồi và tái sinh sắc tố mật mà nó phụ trách khiến hàm lượng sắc tố mật tích tụ trong máu mà không thể thu hồi xử lý một cách bình thường, nên ngấm vào tổ chức xung quanh hình thành triệu chứng vàng da.

Một tình trạng khác là chức năng bình thường của gan đủ cho công việc tái sinh sắc tố mật, nhưng khi đường đưa sắc tố mật ra vào gan bị sỏi mật hay biến chứng ung thư (thông thường chỉ biến chứng ung thư ở bộ phận tụy) gây nên sự tắc nghẽn.

Tóm lại nguyên nhân chủ yếu gây chứng vàng da như sau : hiện tượng phá hoại khác thường của huyết hồng tố, biến chứng gan, ống dẫn mật bị tắc nghẽn chỉ cần qua kiểm tra sức khỏe, xét nghiệm máu, chụp X quang sẽ tìm ra căn bệnh chính xác. Người bệnh cần phát hiện triệu chứng sau để kể với bác sĩ, giúp bác sĩ nhanh chóng tìm ra nguyên nhân bệnh :

• Kiểm tra tủ thuốc trong nhà, vì thuốc gây vàng da có rất nhiều loại, có thể là thuốc làm hại gan không thể gia công xử lý sắc tố mật một cách bình thường, cũng có thể do thuốc khiến ông mật bị tắt nghẽn ; thuốc cũng khiến hồng huyết cầu bị dị ứng dẫn tới lách tiêu huỷ chúng trước khi hết hạn sống của hồng huyết cầu. Những thuốc gây hậu quả trên rất nhiều như dạng kháng sinh, thuốc trị trầm cảm, thuốc không chế ung thư, thuốc trị máu cao, thuốc trị bệnh tiểu đường, thuốc ngừa thai dạng uống, kích thích tố nam.
• Gần đây bạn có lau nhà không ? Thuốc tẩy sạch sàn nhà có một chất hoá học lan toả trong không khí nếu môi trường thông gió kém, bạn hít vào sẽ làm hại tới gan, nếu bị ngộ độc thì càng nghiêm trọng hơn.
• Nếu như đột nhiên xuất hiện hiện tượng vàng da kèm theo thiếu máu, nguyên nhân bệnh chắc là thiếu máu tán huyết, viêm gan do virus, ống mật bị tắc nghẽn hay gan bị tổn hại với một chất hóa học gì đó. Ngược lại,nếu như hiện tượng vàng da xuất hiện từ từ và ngày càng nghiêm trọng,thì chắc do khối u (trong tụỵ tạng), xơ gan (do nghiện rượu hay viêm gan ác tính khiến gan có sẹo), hay những biến chứng gan khác.
• Bạn có hay rùng mình, sốt và đau thắt ở bụng trên bên phải kèm theo vàng da hay không ? Nếu có thì chắc do sỏi mật thông qua hay khiến ống bị tắc nghẽn.
• Gần đây bạn có hay ăn những thức ăn vỏ biển không ? Có đi du lịch ở các nước có mức độ an toàn vệ sinh quá kém hay không ? Chắc mắc phải chứng bệnh viêm gan siêu vi A, đây là chứng bệnh lành tính sau khi khỏi bệnh sẽ không để lại di chứng, cũng có liên tục vài ngày vàng da.
• Gần đây bạn có tiêm thuốc tĩnh mạch không ? Hay bạn là dân nghiện ? Xăm mình, nhìn chung là kim tiêm không được khử trùng đầy đủ, bạn sẽ có thêm triệu chứng đau khớp. Nếu là như vậy chắc không may rồi, vì bạn đang nhiễm phải chứng viêm gan siêu vi B, đây là chứng bệnh khá nghiêm trọng.
• Trong vài tuần hay vài tháng trở lại đây bạn có truyền máu hay không? Vì triệu chứng vàng da cũng có thể do nhiễm phải chứng viêm gan không A không B, chứng viêm gan này chỉ mắc phải khi truyền máu.

Ngoài tình trạng nêu trên, người bệnh có thể quan sát phán đoán ra nguyên nhân gây bệnh vàng da.

• Nếu mức độ vàng da lúc mạnh lúc yếu,có lẽ do sỏi mật gây tắc nghẽn.
• Nếu nước tiểu có màu bình thường thì gặp phải chứng bệnh thiếu máu tan huyết, nếu nước tiểu có màu như nước trà hay màu đỏ nâu thì do chứng bệnh gan hay tắc nghẽn ông mật.
• Màu phân rất lợt, thậm chí là màu trắng, là triệu chứng vàng da dạng tắc nghẽn.
• Bạn có cảm giác buồn nôn ư, và khi uống thuốc cũng không cảm thấy mùi vị gì, chắc là bạn bị viêm gan do virus rồi.  Trong vài tuần đã qua, bạn có sụt được vài cân hay không ? Khi bạn vừa bị vàng da lại thêm sụt cân thì là một tín hiệu xấu, chắc là biến chứng ác tính ở gan, tụy tạng, hay cơ quan lân cận.
• Bạn có cảm thấy trướng bụng không ? Sự tích nước ở bụng cho thấy có thể do xơ gan gây nên, nhất là khi bạn là dân nghiện rượu hoặc trước đó có mắc phải chứng bệnh viêm gan siêu vi B, thì sự phán đoán trên càng đáng tin hơn.

Định hướng biện pháp xử lý

Triệu chứng : VÀNG DA

Xem chi tiết bệnh

Thiếu máu tán huyết miễn dịch