Nhận định chung
Là tình trạng viêm mũi xoang kéo dài với sự hiện diện của nấm gây tổn thương niêm mạc và tổ chức xung quanh. Nấm mũi xoang có bốn thể: thể không xâm nhập còn gọi là u nấm, thể xâm nhập giả u; thể xâm lấn và thể viêm mũi xoang dị ứng với nấm.
Do hít phải các bào tử nấm trong môi trường xung quanh Chúng sẽ bám vào hốc mũi xoang chờ cơ hội gây bệnh.
Nguyên nhân có liên quan đến răng chiếm 1/3 trường hợp Các sợi nấm phát triển trong chất hàn răng là oxit kẽm có trong eugenat đi qua đỉnh răng vào trong xoang. Thời gian từ lúc chăm sóc răng đến khi chẩn đoán viêm xoang do nấm từ vài tháng đến vài năm. Các yếu tố thuận lợi gây bệnh viêm mũi xoang do nấm:
Thông khí mũi xoang kém do có bệnh lý mũi xoang kéo dài, dị vật, lệch vẹo vách ngăn.
Điều trị thuốc làm mất cân bằng nấm-vi khuẩn tại chỗ.
Điều kiện khí hậu: khí hậu nóng và ẩm ướt thích hợp cho nấm mốc phát triển.
Người bệnh bị suy giảm miễn dịch, bệnh tiểu đường.
Phác đồ điều trị viêm mũi xoang do nấm
Nguyên tắc điều trị
Điều trị phẫu thuật luôn đặt ra.
Tùy từng thể viêm xoang do nấm có cách điều trị thích hợp.
Phác đồ điều trị
Phẫu thuật nội soi mũi xoang.
Phẫu thuật kinh điển (Caldwell-Luc) + cắt lọc khi phẫu thuật nội soi thất bại kết hợp điều trị bệnh toàn thân (suy giảm miễn dịch, tiểu đường, dị ứng).
Điều trị cụ thể
Thể u nấm không xâm nhập ở xoang hàm
Phẫu thuật nội soi mũi xoang mở rộng khe giữa ± mở khe dưới.
Thể u nấm không xâm nhập ở xoang trán-sàng-hàm: phẫu thuật nội soi mở sàng trước.
Thể u nấm không xâm nhập ở xoang bướm: phẫu thuật nội soi mở xoang bướm đường trong mũi hoặc qua xoang sàng.
Thể xâm nhập giả u
Phẫu thuật nội soi mở sàng toàn bộ một bên, một số trường hợp, điều trị kết hợp hóa trị đặc hiệu.
Thể dữ dội xâm nhập thực sự
Tiêm tĩnh mạch Amphotericin B 250 microgam/kg.
Điều trị đái tháo đường, dừng corticoid.
Phẫu thuật cắt lọc tổn thương.
Oxy cao áp.
Thể viêm xoang dị ứng với nấm
Phẫu thuật nội soi mũi xoang + corticoid tại chỗ kéo dài ± corticoid toàn thân nếu polip tái phát nhanh.
Tiên lượng và biến chứng
Viêm mũi xoang do nấm đối với thể không xâm nhập có tiên lượng tốt nếu được điều trị kịp thời. Biến chứng của thể này cũng giống như các viêm mũi xoang mạn tính khác.
Viêm mũi xoang do nấm đối với thể xâm nhập có tiên lượng xấu nhất là ở những người có bệnh mạn tính suy giảm miễn dịch, đái tháo đường. Biến chứng chủ yếu khi nấm xâm nhập vào ổ mắt gây lồi mắt, liệt vận nhãn, nhìn đôi, mù; xâm nhập vào sọ não gây tổn thương thần kinh nội sọ; gây biến dạng xương hàm mặt; tổn thương mạch máu gây chảy máu ồ ạt. Đặc biệt ở thể dữ dội nếu không được điều trị nấm sẽ xâm lấn lên não bằng đường trực tiếp hoặc huyết khối động mạch cảnh trong dẫn đến tử vong.