Nhận định chung
Tồn tại ống động mạch (patent ductus arteriosus) là bệnh tim rất thường gặp chiếm 10% các bệnh tim bẩm sinh.
Là bệnh dễ chẩn đoán, dễ điều trị khỏi bằng phẫu thuật tim kín.
Thường gặp trên nữ tỉ lệ nữ/nam: 3 /1.
Phần lớn các trường hợp bệnh không rõ nguyên nhân.
Là bệnh thường gặp trong trường hợp mẹ mang thai bị rubella.
Một số trường hợp tồn tại ống động mạch có tính gia đình nhưng hiếm.
Cuộc sống vùng cao với tình trạng giảm oxy kéo dài làm tăng tần suất của bệnh tồn tại ống động mạch.
Ở trẻ bình thường, ống động mạch tự đóng trong khoảng từ ngày thứ 2 đến ngày thứ 6 sau khi ra đời, nếu đóng kéo dài hơn thì gọi là sự chậm trễ đóng ống động mạch. Nếu không đóng thì ta gọi là tồn tại ống động mạch.
Phác đồ điều trị tồn tại ống động mạch ở trẻ em
Điều trị nội khoa: dùng thuốc giúp đóng ống động mạch.
Điều trị ngoại khoa: phẫu thuật tim kín.
Thông tim can thiệp: bít ống động mạch.
Chỉ định điều trị nội khoa
Dùng Indomethacine cho trẻ sơ sinh thiếu tháng trong 1- 2 tuần đầu.
Ống nhỏ 3mm: dùng thuốc Indomethacine truyền tĩnh mạch liều ban đầu:
+ 0,10mg/kg (trẻ > 48 giờ);
+ 0,20mg/kg (trẻ 2 – 7 ngày);
+ 0,25mg/kg (trẻ > 7 ngày).
Có thể nhắc lại liều như trên sau mỗi 12 giờ.
Sơ sinh đủ tháng:
Ống động mạch nhỏ: theo dõi diễn biến lâm sàng và siêu âm. Nếu không thấy có viêm phổi tái diễn, chậm phát triển thể chất, suy tim, tăng áp lực động mạch phổi…. có thể chỉ định phẫu thuật lúc trẻ được 3 – 6 tháng tuổi (chú ý theo dõi và phòng viêm nội tâm mạc nhiễm khuẩn).
Ống động mạch lớn: bệnh nhân có viêm phổi, suy tim, tăng áp lực động mạch phổi không đáp ứng với điều trị nội khoa, cần chỉ định mổ cấp cứu thắt ống động mạch.
Còn ống động mạch không gây tăng áp động mạch phổi nhiều, lâm sàng tốt: can thiệp phẫu thuật thường sau 1 năm.
Chỉ định bịt ống động mạch bằng dụng cụ
Dùng Coil để bịt ống động mạch khi đường kính phía đầu phổi 5mm, thủ thuật này ngày càng được cải tiến để trở thành một phương pháp thường quy thay thế phẫu thuật.
Chỉ định điều trị ngoại khoa
Phẫu thuật thắt hoặc cắt ống động mạch, là phương pháp điều trị bệnh còn ống động mạch có từ rất lâu, chỉ thực hiện đối với các trường hợp còn ống động mạch lớn không thể thông tim can thiệp được. Tử vong chung của phẫu thuật cắt ống động mạch khoảng 2%. Ở trẻ có áp lực động mạch phổi cao nên phẫu thuật sớm để tránh bệnh mạch phổi tắc nghẽn.
Các biến chứng hoặc di chứng sau phẫu thuật còn ống động mạch
Túi phình giả ống động mạch (ductal false aneurysm).
Liệt cơ hoành do cắt đứt thần kinh hoành.
Liệt dây âm thanh.
Tăng áp động mạch phổi còn tồn tại.
Tràn dịch dưỡng chấp màng phổi.