Toan hô hấp
Nhận định chung
Do giảm đào thải CO2 ở phổi. Toan hô hấp là tình trạng tăng PaCO2 máu có hoặc không kèm theo tăng HCO3–, pH thường thấp nhưng có thể gần như bình thường. Toan hô hấp có hai loại cấp và mạn tính. Phân biệt dựa vào mức độ tăng nồng độ HCO3–.
Nguyên nhân
Ức chế hệ thống thần kinh trung ương (thuốc, nhiễm trùng, tổn thương não).
Bệnh thần kinh cơ (bệnh cơ, hội chứng Guillain Barre).
Bệnh phổi: đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, hen phế quản, bệnh phổi hạn chế, viêm phổi nặng …
Chẩn đoán
Đo các chất khí trong máu có pH giảm và PaCO2 tăng. HCO3 bình thường hoặc tăng.
Phác đồ điều trị cấp cứu toan hô hấp
Nhằm cải thiên thông khí phế nang và bao gồm thuốc giãn phế quản cho người bệnh hen phế quản, đợt cấp bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính … hoặc xử lí các bệnh lí thần kinh cơ.
Không có khuyến cáo sử dụng natribicarbonate đối với nhiễm toan hô hấp.
Nhiễm kiếm hô hấp
Nhận định chung
Do đào thải CO2 ở phổi quá mức (tăng thông khí).
Nguyên nhân
Bệnh lý ở hệ thần kinh trung ương (u não, viêm não – màng não) hoặc bất ổn về tinh thần: tình trạng đau đớn, vật vã, khóc lóc , lo lắng…
Giảm oxy máu: sống vùng cao, thiếu máu nặng.
Có thai.
Cường giáp, xơ gan.
Thuốc: salicylate, cathecholamin, progesteron.
Các bệnh phổi: viêm phổi, các tổn thương phổi gây ra mất tương xứng thống khí và tưới máu, tình trạng shunt phổi.
Điều chỉnh quá nhanh nhiễm toan chuyển hoá mạn tính cũng có thể dẫn đến nhiễm kiềm hô hấp vì nhiễm toan hệ thần kinh được điều chỉnh chậm và lâu hơn, liên tục gây ra tăng thông khí.
Chẩn đoán
Bằng đo các chất khí trong máu có tăng pH và giảm CO2, nên xác định xem có bù ở thận không, nếu không thì đó là bệnh phối hợp.
Bicarbonat huyết thanh không xuống dưới 15 mEq/l, trừ phi có nhiễm toan chuyển hoá kèm theo.
Phác đồ điều trị cấp cứu kiềm hô hấp
Điều trị trực tiếp bệnh chính.
Điều trị cấp cứu thường không cần thiết trừ phi pH > 7,50.