Nhận định chung
Bệnh gai đen (acanthosis nigricans) đặc trưng bởi hiện tượng dày sừng và tăng sắc tố ở các nếp gấp, khi sờ có cảm giác như sờ vào vải nhung.
Tỉ lệ mắc bệnh khác nhau tuỳ chủng tộc.
Bệnh thường gặp ở những người béo phì và những người tiểu đường không đáp ứng với insulin. Một số yếu tố khác liên quan đến bệnh như tăng androgen máu, yếu tố gia đình, u ác tính ở các cơ quan.
Insulin được cho là có liên quan đến căn sinh bệnh học của bệnh. Sự dư thừa insulin dẫn đến hormon này gắn vào thụ thể IGF-1 của các tế bào sừng và các tế bào sợi, kích thích sự tổng hợp ADN và sự tăng sinh các tế bào trong thực nghiệm.
Những đột biến về gen của thụ thể insulin (thiếu toàn bộ phần kinase) dẫn đến hiện tượng không đáp ứng với insulin và bệnh gai đen.
Tuy nhiên, 80% các trường hợp không rõ căn nguyên.
Phác đồ điều trị bệnh gai đen (Acanthosis nigricans)
Nguyên tắc điều trị
Thuốc bôi tại chỗ.
Thuốc toàn thân.
Điều trị các bệnh phối hợp (nếu có).
Điều trị cụ thể
Tại chỗ:
Bôi kem vitamin A axít hoặc các thuốc bạt sừng bong vảy như mỡ salicylé 3 – 5%.
Toàn thân:
Giảm trọng lượng cơ thể: Chế độ tập luyện, chế độ ăn giảm calo.
Acitretin. Liều tấn công từ 0,5 – 0,75mg/kg/ngày. Khi tình trạng bệnh tiến triển tốt thì giảm liều dần. Thời gian điều trị từ 6 đến 12 tháng. Cần theo dõi tình trạng rối loạn chuyển hóa lipid trong máu.
Calcipotriol có tác dụng kìm hãm sự nhân lên của các tế bào sừng.
Laser CO2: làm bốc bay đối với những thương tổn dày không cải thiện bằng các thuốc bôi.
Điều trị các bệnh phối hợp: Điều trị bệnh tiểu đường. Cắt bỏ các khối u (nếu có).
Tiến triển và tiên lượng
Thể lành tính: tiến triển chậm, tổn thương giảm dần nếu tình trạng béo phì được cải thiện.
Thể liên quan đến u ác tính: khi cắt bỏ u bệnh thuyên giảm.
Nhiễm khuẩn.
Nhiễm nấm.