Kỹ thuật rửa dạ dày

Kỹ thuật rửa dạ dày

1. Định nghĩa

Rửa dạ dày là dùng nước hay thuốc để rửa sạch dạ dày qua ống faucher hay ống levine. ống được đặt qua đường mũi hay miệng vào dạ dày.

2. Mục đích

Loại trừ các chất ứ đọng hoặc chất độc gây kích thích dạ dày trong các trường hợp:

Giãn dạ dày, tắc ruột.

Nôn mửa không cầm được (viêm tụy cấp).

Làm giảm nồng độ acid quá đậm đặc trong dạ dày.

Làm sạch dạ dày.

3. Chỉ định

Ngộ độc.

Trước khi giải phẫu dạ dày.

Nôn mửa không cầm sau giải phẫu.

4. Chống chỉ định

Tổn thương thực quản do bị phỏng.

Dãn tĩnh mạch thực quản do bệnh lý (xơ gan, tăng áp lực tĩnh mạch cửa).

Ngộ độc acid hoặc base mạnh.

Ngộ độc quá 6 giờ.

Tổn thương niêm mạc dạ dày: xuất huyết tiêu hóa.

5. Dụng cụ và dung dịch rửa

ống faucher hoặc tube levine ư Dung dịch:

+ Nước uống được

+ Nước muối sinh lý 0,9%

+ Natri bicarbonat

+ Lòng trắng trứng

+ Nhiệt độ: 37-40 độ C

Số lượng khoảng 4 lít hoặc có thể nhiều hơn như trong ngộ độc thuốc trừ sâu, rửa đến khi sạch nước chảy ra trong không mùi thì ngưng.

6. Tư thế rửa dạ dày

Cho người bệnh nằm đầu thấp khoảng 15 độ, mặt nghiêng một bên.

7. Quy trình chăm sóc người bệnh rửa dạ dày

7.1. Nhận định

Mục đích rửa dạ dày: chuẩn bị phẫu thuật, ngộ độc, nôn ói nhiều sau phẫu thuật, tăng tiết acid dạ dày.

Tổng trạng, tuổi, giới, da, niêm mạc.

Tình trạng tri giác (tỉnh, lơ mơ, mê), co giật, dấu sinh hiệu (hơi thở, huyết áp).

Nếu người bệnh ngộ độc: cần nhận định loại chất độc.

Thời gian ngộ độc (nếu có).

7.2. Chẩn đoán

Nguy cơ nôn ói do kích thích.

Nguy cơ hít sặc.

Nguy cơ viêm phổi do hít phải dịch từ dạ dày trào lên.

Nguy cơ xuất huyết tiêu hóa do tổn thương niêm mạc thực quản.

Chuẩn bị người bệnh

Giải thích người bệnh hoặc người nhà người bệnh biết để hợp tác.

Cho người bệnh nằm đầu bằng hoặc thấp, mặt nghiêng một bên.

Nếu người bệnh nặng cần có người phụ giúp.

8. Can thiệp và chăm sóc

Rửa dạ dàylà thủ thuật có thể gây những tai biến và rất khó chịu cho người bệnh, do đó người điều dưỡng cần giải thích và trấn an tinh thần người bệnh để họ hợp tác và không cắn ống, vì phương pháp này rất khó chịu.

Khi người bệnh ngộ độc bởi thuốc trừ sâu và chloroquin, người điều dưỡng phải rửa cẩn thận và chuẩn bị dụng cụ cấp cứu bên cạnh cùng sự hiện diện của bác sĩ.

Trong lúc rửa luôn luôn quan sát tình trạng người bệnh.

Phải ngưng rửa ngay khi người bệnh kêu đau bụng hay có máu trong nước chảy ra đồng thời báo ngay với bác sĩ.

Rửa dạ dày với động tác nhẹ nhàng tránh kích thích người bệnh gây nôn ói dẫn đến sặc.

Nếu cần xét nghiệm tìm chất ngộ độc nên lấy dịch rửa ra lần đầu tiên.

Nếu người bệnh hôn mê, nên dùng ống thông nhỏ hơn để động tác rửa được nhẹ nhàng, có thể dùng tube levine để rửa.

Người bệnh có thể nôn ói làm ống tụt ra cùng với dịch trong dạ dày, trường hợp này là có thể do ta cho lượng nước rửa quá nhiều trong một lần rửa (>500ml) nên cho người bệnh súc miệng lại và nghỉ vài phút rồi mới đặt lại để rửa.

Một lần cho nước vào không được quá 500ml, phễu cách dạ dày người bệnh khoảng 15-20cm, trước khi nước hết trong phễu, hạ thấp phễu xuống để áp dụng theo hệ thống bình thông nhau nước sẽ chảy ra ngoài dễ dàng.

Khi rửa phải cho nước vào liên tục tránh hơi vào dạ dày dể gây chướng bụng làm người bệnh khó chịu và nôn ói.

8.1. Nguy cơ hít sặc, viêm phổi hít do hít phải dịch từ dạ dày trào lên

Người bệnh có thể ho và thường hay nôn mửa khi ống chạm vào hầu, nên bảo người bệnh hít thở sâu bằng miệng để làm giảm bớt co thắt thực quản và phản xạ nôn.

Chắc chắn ống vào đúng dạ dày mới được cho nước vào rửa.

Khi người bệnh khó chịu hoặc tím tái cần rút ống ra ngay.

8.2. Nguy cơ xuất huyết tiêu hóa do tổn thương niêm mạc thực quản hoặc dạ dày

Khi đặt ống cần nhẹ nhàng, không nên dùng sức.

Khi rửa nếu thấy có máu chảy ra thì rút ống ra ngay.

9. Dọn dẹp dụng cụ

Xử lý các dụng cụ theo đúng qui trình khử khuẩn và tiệt khuẩn.

Trả những dụng cụ khác về chỗ cũ.

10. Ghi vào hồ sơ

Thời gian rửa.

Số lượng dịch rửa, loại dung dịch.

Tính chất dịch chảy ra.

Phản ứng của người bệnh nếu có.

Tên điều dưỡng thực hiện.

11. Lưu ý

Những người bệnh tim, có thai, suy kiệt, có tiền căn xuất huyết dạ dày, phải rửa dạ dày cẩn thận và nhẹ nhàng nên dùng ống thông mũi dạ dày (tube levine) để rửa.

Những người bệnh ngộ độc thuốc rầy hoặc chloroquin: điều dưỡng phải chuẩn bị đầy đủ dụng cụ hồi sức trước khi rửa vì các loại thuốc này dễ gây kích thích hô hấp và tuần hoàn nên người bệnh có thể bị ngưng thở trong khi đang được rửa dạ dày.

Bảng 41.1. Bảng kiểm lượng giá kỹ năng soạn dụng cụ rửa dạ dày

Bảng 41.2. Bảng kiểm hướng dẫn học kỹ năng rửa dạ dày

Bảng 41.3. Bảng kiểm lượng giá thực hiện kỹ năng rửa dạ dày