Đỏ da toàn thân hay Viêm da tróc vảy toàn thân là tình trạng toàn thể hay gần như toàn thể da bị đỏ tróc vảy (trên 90%), kèm theo ngứa và rụng lông, thường gặp ở người già.
ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG
Mặc dù có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh này nhưng đặc điểm lâm sàng gần giống nhau trong hầu hết các người bệnh. Bệnh có thể bắt đầu với những mảng đỏ, sưng phù, lan rộng nhanh chóng cho đến khi toàn bộ da bị tổn thương. Thường khởi đầu kèm theo triệu chứng nhiễm độc toàn thân, da trở nên đỏ, phù, có thể tiết dịch, sự tróc vảy thường rõ ràng sau vài ngày. Dạng đỏ da tróc vảy có thể là khô hoặc ướt, vảy có khi mịn và nhỏ, có khi là mảng lớn; vảy lớn thường gặp ở lòng bàn tay, bàn chân, ở da đầu thường có vảy dày. Kết mạc mắt thường bị viêm đỏ, ngứa, ớn lạnh hoặc có từng cơn lạnh run, dễ gây khó chịu cho người bệnh.
Tiên lượng của Đỏ da toàn thân thường là nặng, nhiều cơn bùng phát xuất hiện sau một tháng hoặc dài hơn. Bệnh thường kéo dài nhiều tháng, nhiều năm, da có khuynh hướng sẫm màu ở người già.
NGUYÊN NHÂN
Nguyên nhân của Đỏ da toàn thân rất phức tạp và thông thường khó xác định nguyên nhân trong khoảng 10%.
Đỏ da toàn thân thứ phát sau bệnh da
Bệnh Vảy nến
Đây là loại đỏ da thường gặp nhất, đỏ da phát ra sau khi dùng Steroid và ngừng sử dụng hoặc bệnh lan rộng, vảy nến mủ cũng có thể đưa Đến đỏ da toàn thân.
Bệnh Chàm
Thường hay gặp ở người già trước đó đã có bệnh Chàm thể tạng hoặc loại Chàm khác.
vảy phân đỏ nang lông
Đây là rối loạn ở da không rõ nguyên nhân, bắt đầu từ tuổi lớn, có những sẩn đỏ nang lông, mảng đỏ ở da, dày sừng lòng bàn tay.
Pemphigus lá
Đỏ da tróc vảy mạnh, dưới lớp vảy, da rỉ nước có mùi hôi.
Một sôí bệnh da khác hiếm gặp cũng có thể gây đỏ da như
Ghẻ Na Uy, Nấm da diện rộng, Lichen phẳng, Hồng ban đa dạng, Mày đay toàn thân, Nhiễm liên cầu khuẩn.
Đỏ da toàn thân do trúng độc thuốc
Như Arsenic, muối vàng, Sulfonamide, Isoniasid, lode, Phenolbarbital… Đỏ da do Arsenic thường xuất hiện sau đợt điều trị dài ngày. Triệu chứng gồm có ngứa, phù mí mắt, đỏ da toàn thân ướt, phù toàn thân.
Đỏ da toàn thân trong bệnh ác tính
Lymphome
Trong số Lymphome, bệnh Hodgkin thường gây đỏ da tróc vảy nhiều nhất, gồm đỏ da tróc vảy, ngứa nhiều, hạch to, lách to.
Mycosis fungoides
Đỏ da toàn thân, ngứa và da dày cộm, thâm nhiễm.
Hội chứng Sézary trong bệnh võng mô ác tính
Đỏ da toàn thân tróc vảy, xảy ra ở người lớn, thử máu có tế bào Lympho T bất thường với nhân lớn xoắn (tế bào Sézary).
Bệnh bạch cầu
Kể cả bệnh bạch cầu thể Lympho cấp hay mạn, lách to và hạch to là dấu hiệu sớm thường gặp. Chẩn đoán đỏ da do bệnh bạch cầu phải dựa vào huyết đồ, hạch đồ và sinh thiết da.
Đỏ da toàn thân ở trẻ em
Đỏ da tróc vảy Leiner
Xảy ra chủ yếu ở trẻ còn bú từ 6 đến 20 tuần, bệnh thường bắt đầu bằng một viêm da ở vùng bẹn, mông hoặc á sừng ở da đầu. Đám thương tổn đầu tiên ngày càng lan rộng, cùng với thương tổn ở các vùng khác liên kết vào nhau tạo thành đỏ da tróc vảy toàn thân. Trẻ có thể tiêu chảy, gầy đét và chết.
Viêm da tróc vảy ở trẻ sơ sinh hay còn gọi bệnh Ritter
Thật ra đây là dạng nặng toàn thân, có bóng nước do Tụ cầu vàng. Bệnh có sốt, tiển triển nhanh với những bóng nước vỡ nhanh tróc thành từng mảng lớn. Nhìn chung, biểu hiện lâm sàng gần giống Hoại tử trên thượng bì do trúng độc thuốc.
Bệnh tiến triển sau vài ngày thì chết, trừ một số trường hợp có thể kéo dài và khỏi.
BIẾN CHỨNG
Đỏ da toàn thân có thể kèm theo sự thay đổi về chuyển hóa và sinh lý. Biện chứng thường gặp ở người già là suy tim, phù da, giảm lượng protein máu, mất nước, hạ nhiệt và nhiễm khuẩn da.
ĐIỀU TRỊ
Nguyên tắc
Cần tìm nguyên nhân để điều trị thích hợp.
Giữ ấm cơ thể, tránh gió lùa.
Thận trọng khi dùng thuốc tại chỗ và toàn thân.
Điều trị toàn thân
Bổ sung nhiều đạm, điện giải.
Dùng vitamin c liều cao.
Uống thuốc kháng hitamine tổng hợp: Cetirizin, Levocetirizin, Loratadin, Fexofenadin, Hydroxyzine, Prometazin…
Nếu có nhiễm khuẩn, dùng kháng sinh thích hợp.
Cho corticoid trong trường hợp nặng.
Điều trị tại chỗ
Tắm thuốc tím pha loãng màu hồng.
Bôi Eosin, Milian chỗ da bị lở.
Da khô dày bong vảy: Bôi mỡ salicylic 5-10%.
Da khô: Bôi kem làm mềm da.