NGÔ THÙ
Tên khoa học: Evodia rutaecarpa Benth.; Họ cam quýt (Rutaceae)
Bộ phận dùng: Quả chưa chín. Quả hơi giống nụ đinh hương, sắc xám, nhỏ, rắn, thơm hắc là tốt.
Ta hay dùng quả chưa chín của cây mường chương (còn gọi là cây đinh hương) (Zanthoxylum aviciennias. De. cùng họ) để thay thế ngô thù.
Dùng cả cây (rễ, thân, hoa, quả) cũng tốt (để trị bệnh thương hàn nhập lý). Vỏ lụa cây này còn dùng trị độc nhiệt.
Thành phần hóa học: có 0,4% tinh dầu. Tinh dầu có evoden 11%, evodin 26%, oximen và 3 alcaloid evodiamin, rutaecacpin và wuchuyin.
Tính vị – quy kinh: Vị cay, đắng, tính ôn. Vào phần huyết của bốn kinh can, tỳ, vị và thận.
Tác dụng: Giáng khí nghịch, khai uất, thu liễm, thuốc trừ phong, phát hãn, trấn đau, sát trùng.
Công dụng: Ăn không tiêu, bụng quặn đau, trục phong tà, trừ hàn thấp, thủy thũng, cước khí, thổ tả.
Liều dùng: Ngày dùng 2 – 5g.
Kiêng kỵ: không có hàn thấp thì không nên dùng.
Cách bào chế:
Theo Trung y:
Nấu nước sôi tẩy 7 lần để lại vị đắng nồng, sấy khô dùng.
Theo kinh nghiệm Việt Nam:
+ Lấy nước đun sôi để ấm (60 -700) đổ vào ngô thù quấy nhẹ cho đến nguội, bỏ nước nguội đi; làm lại như
trên 2- 3 lần (thủy bào), sau đó sấy khô, giã dập (dùng sống).
Bảo quản: Để nơi khô ráo, khó mốc mọt, nhưng đậy kín để giữ hương vị.