CÂU HỎI
Bệnh nhân nam, 17 tuổi ở Arkansas khám bệnh vào mùa thu với sốt, đau đầu, ớn lạnh, buồn nôn, và nôn đã 8 ngày sau khi trở về một tuần từ chuyến cắm trại.
Khám lâm sàng lưu ý thấy nhiệt 38.6°C vẻ mệt mỏi chung nhưng không có vẻ nhiễm độc, phát triển tốt ở bệnh nhân nam trẻ. Anh ta không nổi ban, và dấu hiệu sinh tồn khi nằm đều âm tính. Nên hành động như thế nào cho hợp lý?
A. Khởi đầu ceftriaxone, 1g IM × 1.
B. Khởi đầu doxycycline, 100 mg PO bid.
C. Khởi đầu oseltamivir, 75 mg PO qd.
D. Khám lại bệnh nhân và đề nghị xét nghiệm kháng thể bạch cầu dị toan (Monospot).
E. Khám lại bệnh nhân và đề nghị huyết thanh chẩn đoán rickettsia.
TRẢ LỜI
Bệnh sốt đốm, gây ra bởi Rickettsia rickettsii, xảy ra khắp trên nước Mỹ, Canada, Mexico, Trung Mỹ và Nam Mỹ. Nó lây truyền qua ve chó ở 2/3 miền đông nước Mỹ va bởi bọ gỗ ở miền Tây nước Mỹ. Con người là đối tượng nhiễm điển hình trong mùa bọ ve từ tháng 5 đến tháng 12. Trước khi kháng sinh ra đời, tỷ lệ tử vong do bệnh này gần 25% trường hợp. Hiện nay tỉ lệ tử vong vẫn còn ~5%, hầu như do chẩn đoán và điều trị trễ. Giai đoạn u bệnh sau bị bọ ve cắn khoảng 1 tuần. Dấu hiệu ban đầu và triệu chứng bệnh sốt đốm gần như không đặc hiệu, và các phát ban điển hình thường không thây ở giai đoạn sớm. Nó khó phân biệt với hội chứng nhiễm siêu vi tự giới hạn khác. Chỉ có 60% bệnh nhân nhớ rằng mình bị bọ ve cắn, và chỉ có 3% bệnh nhân có tiền sử bị bọ ve cắn, sốt và phát ban. Vì thế đánh giá căn bệnh có khả năng gây chết người này nên dựa trên cơ sở dịch tễ học thời gian gần đây, những người khách du lịch đi đến nơi có dịch tễ bọ ve đốt dễ có nguy cơ mắc bệnh do đó nên xét nghiệm tầm soát. Điều trị theo kinh nghiệm và không ảnh hưởng đến điều trị sau này. Xét nghiệm kháng thể hình quan trực tiếp sẽ không dương tính (≥1:64 titer) sau 7–10 ngày sau khi có triệu chứng. Xét nghiệm chẩn đoán hữu ích nhất trong đợt cấp của bệnh là nhuộm hóa mô miễn dịch mẩu sinh thiết tử ban ở da tìm R. rickettsii. Doxycycline điều trị có hiệu quả và nên tiếp tục dùng đến khi bệnh nhân hết sốt và cải thiện triệu chứng lâm sàng sau 2-3 ngày sau đó.
Đáp án: B.