Trẻ cáu kỉnh, bực bội – Nguyên nhân, hướng xử lý

Mỗi đứa trẻ sinh ra với một tính khí – tính cách và thiên hướng – với một số đặc điểm nổi bật hơn so với những đặc điểm khác. Các bậc phụ huynh thường rất ngạc nhiên khi phát hiện ra rằng đứa con mới sinh của họ dường như đã sẵn có tính phiêu lưu hay tính ngần ngại, nóng vội hay cam chịu, thoải mái hay nhút nhát. Một số trẻ có xu hướng dễ rơi vào trạng thái tinh thần tiêu cực hơn, khó thích ứng, hoặc nhạy cảm và dễ phản ứng hơn, kết quả là các bé dễ bị làm cho bực bội hơn. Mặc dù bản tính tự nhiên cơ bản của trẻ là mang tính bẩm sinh, tính khí và cách nhìn nhận của bé lại bị ảnh hưởng từ kinh nghiệm, phản ứng với cha mẹ và người khác và ý thức về giá trị bản thân của bé.

Cũng như người lớn, phần lớn trẻ nhỏ cũng có những lúc cảm thấy bực bội, lo lắng hoặc nóng nảy. Con bạn đôi khi không thể nói được với bạn lý do, vì bé không thể chỉ được ra vấn đề hoặc chưa thể tự mình diễn đạt bằng lời nói. Nhìn chung, một nguyên nhân nghiêm trọng về thể xác hoặc tâm lý gây khó chịu khiến cho trẻ hành động khác xa so với hành vi thường ngày của bé. Nếu một đứa trẻ thường xuyên có vẻ cáu kỉnh, có thể ẩn bên dưới là một vấn đề sức khỏe hoặc các yếu tố gây căng thẳng ở môi trường gia đình hoặc trường học. Điều quan trọng là phải nhận biết được sự khác biệt giữa một tâm trạng thoáng qua với một cơn khóc quấy là tín hiệu cho việc bé cần sự chú ý của bạn để xử lý cơn sốt, đau, lạnh, nóng, đói, hoặc những nguyên nhân khó chịu do thể chất khác. Một tâm trạng bực mình thỉnh thoảng xuất hiện có thể không nghiêm trọng, nhưng một đứa trẻ gần như lúc nào cũng bực bội thì cần được chú ý về mặt y tế, phát triển hoặc tâm lý. Nhiều trẻ từ 2 tuần đến 6 tháng tuổi này đều có những cơn khóc quấy và đau bụng. Mặc dù hiện tượng này khi kéo dài sẽ rất khó chịu đối với các bậc phụ huynh, nhưng kiểu cáu kỉnh này không phải là triệu chứng bệnh và thường tự hết khi bé được 6 tháng tuổi hoặc nhỏ hơn. Một trẻ ở khoảng giữa 18 tháng và 3 tuổi có thể cảm thấy nản lòng khi học những cách giao tiếp tốt hơn với những điều xung quanh, dẫn đến cảm giác bực bội. Giai đoạn này sẽ qua đi khi trẻ dần trở nên độc lập hơn. Không có gì là bất thường khi một trẻ ở tuổi thiếu niên cáu kỉnh trong những lúc tâm trạng thay đổi liên tục, gắn liền với thời kỳ dậy thì, những thay đổi trong nội tiết tố, áp lực học tập và có thể là tâm trạng phiền muộn.

Gọi bác sĩ nhi nếu con bạn cáu kỉnh bất thường và:

• Sốt cao hơn 38°c
• Đau, bao gồm đau họng, cứng cổ, đau đầu
• Uể oải bất thường
• Nôn không kèm tiêu chảy
• Quấy khóc kinh khủng, không thể dỗ được bé
• Giảm chất lượng học tập ở trường
• Hung hăng hơn
• Có triệu chứng cảm.

CẢNH BÁO!

Đừng tảng lờ sự cáu kỉnh đó đi và hy vọng rằng nó sẽ tự qua đi. Nêu nguyên nhân thuộc về thể xác, sự cáu kỉnh nên được xác định rõ. Nếu căng thẳng đang thay đồi tâm trạng của bé, nguyên nhân nên được xác định và, nếu có thể, hãy loại bỏ nó.

Đối phó với sự cáu kỉnh

Mặc dù con bạn có khuynh hướng tính cách của riêng mình, bé đồng thời cũng bắt chước những tấm gương khác mà bé nhìn thấy. Nếu bé thường xuyên nhận được những phản ứng cáu kỉnh, mất kiên nhẫn với những câu hỏi của bé, chẳng sớm thì muộn bé cũng sẽ bắt chước hành vi đó và đối xử tương tự với người khác. Nếu bé có vẻ như thường xuyên cáu kỉnh, bực bội mà không có vấn đề về sức khỏe có thể gây ra cảm giác khó chịu, hãy thử xem xét những tác nhân có thể có trong môi trường của bé, những thay đổi trong các mối quan hệ bạn bè, những thay đổi và các yếu tố gây căng thẳng về tâm lý, cùng những nguyên nhân thay đổi tâm trạng khác có thể có. Hãy tránh đặt bé vào những tình huống khó, để cho bé thể hiện ý kiến của mình, đừng hỏi bé có muốn làm việc gì đó không khi thực ra ý bạn muốn bé làm việc đó.