Nhận định chung
Viêm phổi không đáp ứng điều trị bao gồm những trường hợp viêm phổi được điều trị kháng sinh nhưng có đáp ứng chậm hoặc không có đáp ứng với điều trị. Lưu ý những yếu tố làm viêm phổi tiến triển chậm bao gồm có bệnh mạn tính kèm theo:
Bệnh phổi mạn tính: Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính, giãn phế quản, xơ phổi.
Nghiện rượu.
Bệnh lý thần kinh: tăng nguy cơ hít phải, giảm khả năng ho, khạc đờm.
Suy tim sung huyết.
Suy thận.
Nhiễm HIV, suy giảm miễn dịch.
Có bệnh lý ác tính kèm theo.
Đái tháo đường.
Tuổi > 50: bệnh tiến triển chậm hơn.
Những trường hợp tổn thương phổi nặng: có thể cần đến 10 tuần để sạch tổn thương.
Viêm phổi do các vi khuẩn không điển hình có thoái lui bệnh nhanh hơn.
Định hướng phác đồ điều trị
Theo nguyên nhân gây viêm phổi
Tràn mủ màng phổi: mở màng phổi dẫn lưu, dùng kết hợp 2 – 3 kháng sinh.
Áp xe phổi: dẫn lưu mủ ổ áp xe, dùng kết hợp 2 – 3 kháng sinh, thời gian điều trị 4 – 6 tuần
Lao phổi: dùng thuốc chống lao.
Nấm phổi: dùng thuốc chống nấm.
Ung thư phổi: phẫu thuật, hóa trị liệu, xạ trị hoặc kết hợp nhiều biện pháp tùy theo giai đoạn bệnh.
Điều chỉnh các bất thường của bệnh nhân
Suy giảm miễn dịch do dùng hóa chất hoặc corticoid: tạm dừng các thuốc gây suy giảm miễn dịch.
Giảm bạch cầu đa nhân trung tính (< 500µL): dùng thuốc kích thích dòng bạch cầu hạt hoặc kích thích bạch cầu hạt – đại thực bào.
Thay đổi kháng sinh
Chỉ nên thay đổi kháng sinh sau 72 giờ điều trị, ngoại trừ những trường hợp bệnh nhân nặng, tình trạng lâm sàng không ổn định, tiến triển trên X quang phổi nhanh.
Nên lựa chọn kháng sinh phổ rộng, có tác dụng với các chủng kháng thuốc của S. pneumonia, P. aeruginosa, S. aureus, và các vi khuẩn yếm khí. Khi chọn kháng sinh cần quan tâm các yếu tố:
Kết quả chẩn đoán vi sinh trước đó của bệnh nhân.
Mô hình vi khuẩn và tình hình kháng thuốc ở địa phương.
Ở những vùng có MRSA: chọn kháng sinh theo kháng sinh đồ, các kháng sinh thường được chọn bao gồm: vancomycin, kết hợp thêm linezolid hoặc clindamycin.
Viêm phổi mắc phải ở bệnh viện không đáp ứng điều trị: kết hợp 3 kháng sinh phổ rộng có tác dụng với các vi khuẩn: P. aeruginosa, MRSA, Acinetobacter spp, vi khuẩn đường ruột.
Viêm phổi mạn tính do Pseudomonas pseudomalei (trực khuẩn Whitemore): dùng kháng sinh kéo dài 6 tháng.