Viêm amidan quá phát là viêm amidan mãn tính, tái phát nhiều lần, gặp nhiều ở trẻ em và thanh thiếu niên. Quá trình viêm, có sự phản ứng của cơ thể làm amidan to ra đó là thể quá phát.
Nguyên nhân do viêm amidan cấp chưa điều trị khỏi hẳn, chuyển sang thể mãn tính, do nhiễm nhiều lần bởi các loại vi khuẩn liên cầu, tụ cầu, phế cầu.
Triệu chứng toàn thân thường nghèo nàn, có khi không có triệu chứng, ngoài những đợt tái phát. Bệnh nhi gầy yếu, da xanh, chậm phát triển hay sốt vặt.
Triệu chứng cơ năng, bệnh nhi có cảm giác vướng ở cổ họng, ho khan hay ho từng cơn đặc biệt về buổi sáng khi ngủ dậy. Nói giọng mắt âm, thỉnh thoảng hơi khàn nhẹ. Không khó thở.
Triệu chứng thực thể, thăm khám họng, phát hiện hai amidan to như hai hạt hạch nhân ở hai bên thành họng, vượt qua hai trụ, có khi gần chạm vào nhau ở đường giữa. Niêm mạc đỏ nhẹ, trụ trước đỏ. Trong các hốc có ít mủ trắng. Thể này có ba loại:
Amidan có cuống là amidan to, lòi ra ngoài hốc của nó, mặt nhẵn, có nhiều hốc, sờ mềm mại.
Amidan treo xuống; phía cực trên có vẻ bằng phẳng không to, nhưng ở phía dưới treo thẳng xuống hố lưỡi – thanh nhiệt. Cục dưới không nhìn rõ nếu không đè mạnh lưỡi xuống.
Amidan lẩn: thể này rất hay gặp, trụ trước che phần lớn bờ trước amidan, nếp tam giác che phần dưới của amidan, chỉ nhìn rõ phần trên. Có khi amidan có từng múi lẫn vào màn hầu.
Thể xơ teo gặp ở người lớn. Amidan nhỏ, mặt không nhẵn, gồ ghề, lỗ trỗ, chằng chịt xơ trắng…
Điều trị trong những đợt viêm quá phát có đe doạ biến chứng bằng kháng sinh liều cao, phổ rộng, thế hệ mới, chưa kháng kháng sinh.
Khi khỏi đợt viêm cấp, có thể đốt bằng nitơ lỏng đơn giản và thuận lợi.
Phòng tránh là nâng cao sức đề kháng cho cơ thể bằng các loại thuốc, tập luyện thân thể và chế độ dinh dưỡng nhiều chất đạm,nhiều các loại vitamin cà quả chín cam, chanh, bưởi, lê, táo, nhãn, xoài, na, dưa hấu, chôm chôm, măng cụt…
Vệ sinh răng miệng thường xuyên nhất là buểi sáng sau khi thức dậy và tối trước khi đi ngủ.
Tránh ăn thức ăn lạnh, không ăn kem, không uống nước đá, tránh xa và không hít hơi thuốc lá, thuốc lào…